397 TBB Dergisi 2024 (170) Şaban Cankat TAŞKIN John Lilburne’un cezası İngiltere Parlamentosu tarafından kaldırılır ve ceza 3000 Sterlin’e çevrilir. Parlamento ayrıca ceza muhakemesinde engizisyon yöntemleriyle işkencenin uygulanmasını da yasaklar; böylece susma hakkının Lilburne Davası ile İngiliz ceza muhakemesi hukukuna dahil edildiği söylenebilir.56 Orta Çağ Avrupası’nın engizisyon sistemiyle anılan ceza ve ceza muhakemesi alanındaki en önemli yazılı belgesi olan 1530 tarihli Carolina (Constitutio Criminalis Carolina: CCC),57 24’üncü maddesiyle şüpheli veya sanıktan beyan almak için acı çektirilmesine izin vermekteydi.58 Carolina uygulamasında, şüpheliye yargıcın önünde ikrarda bulunması durumunda kendisine işkence edilmeyeceği, ancak ikrarda bulunmazsa ifadesinin işkence veya zor kullanılarak alınacağı ihtar edilir, şüpheliye karar vermesi için süre verilirdi.59 Carolina, 58’inci maddesinde işkencenin “ölçülü” uygulanmasını önerir60 ve işkencenin derecesinin suç şüphesinin yoğunluğuna göre yargıç tarafından sert ya da hafif yöntemlerle ya da sık yahut seyrek aralıklarla uygulanmasına karar verileceğini belirtirdi. Yargıcın bu konudaki takdir hakkı oldukça genişti. Zira yargıç, sorgu sırasında şüpheli veya sanık işkence uygulanmadan kendiliğinden itirafta bulunmuş olsa dahi, beyanların Research, London 2018, s. 70.; Levy, s. 12, 13; Alschuler, s. 2653; dn: 98. Ayrıca bkz Haydar, s. 41. 56 Alschuler, s. 2643. Moreland, s. 270; 273. 57 “1521 ile 1529 yılları arasında hazırlanan bu kanun, Kutsal Roma İmparatorluğu’nun Meclisi (Reichstag) tarafından onaylandı ve 1532’de İmparator Charles V’nin otoritesiyle yayınlandı.” https://pages.uoregon.edu/dluebke/Witches442/ConstitutioCriminalis.html,E. T: 18.05.2023. Carolina, itham sistemi ağırlıklı olan bir belge olmakla birlikte tahkik sisteminden de izler taşımaktadır. Ozansü, s. 274, 275. 58 Ozansü, s. 214, 302. 59 Beccaria bu uygulamayı şu sözleriyle eleştirmiştir: “Bu gerçek, belirsiz biçimde de olsa en sonunda işkenceden uzak duran yasa koyucularınca da sezinlenmiştir. Nitekim, işkence sırasında yapılan itiraf, daha sonra ant içilerek doğrulanmamışsa geçerli sayılmamakta; ancak sanık suçunu doğrulamazsa işkence yeniden başlamaktadır.” (Beccaria, s. s.92). 60 Carolina’ya göre işkencenin makul ve kabul edilebilir sınırlar içerisinde ve son çare olarak uygulanması, yasal anlamda yeterli dayanakların bulunması; bundan ötürü başka yöntemler denenmesine rağmen sonuç alınamazsa, beyan almak için işkenceye başvurulması söz konusu olabilirdi. https://pages.uoregon.edu/dluebke/Witches442/ConstitutioCriminalis.html ,E. T: 18.05.2023.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1