405 TBB Dergisi 2024 (170) Şaban Cankat TAŞKIN dışı vaat yoluyla alınan ifadelerin şüpheli ya da sanığın rızası olsa dahi muhakemede değerlendirilemeyeceği yönünde kural konarak, susma hakkı konusundaki çelişkili uygulamalar sonlandırılmıştır.98 Şu hâlde tarihi süreçte susma hakkının normatif temelinin Anglo-Amerikan hukuk sisteminde ortaya çıktığı, ardından Kıta Avrupası hukuk sisteminde gelişerek, günümüzdeki modern şekline büründüğü ifade edilebilir.99 C. Susma Hakkının Osmanlı Hukukundaki Gelişimi Susma hakkının Osmanlı Hukukundaki gelişiminin incelenmesinde Tanzimat öncesi dönem ile Tanzimat Fermânı sonrasındaki dönemin birbirinden ayrılması gerekir. Tanzimat öncesi dönemde şüpheli ve sanık hakları tanınmış değildir. Bu nedenle, bu dönem susma hakkı yönünden de hukuki sorunlar içeren bir dönemdir. İkinci dönem ise Tanzimat Fermânı sonrasındaki dönemdir. Bu dönemde ise Batı’nın etkisiyle şüpheli ve sanık hakları kabul edilmiş, susma hakkı da temellenmeye başlamıştır. Hatta ceza muhakemesi hukuku kurallarını derli toplu düzenleyen ilk kanun da bu dönemde kabul edilmiştir. Aşağıda bu iki dönem, susma hakkına ilişkin yönleriyle değerlendirilmiştir. (1) Tanzimat Öncesi Dönemde Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Susma Hakkı Osmanlı ceza ve ceza muhakemesi hukukunun temeli İslam Hukuku’dur.100 Ancak Osmanlı Devleti İslam Hukuku’nu temel almakla birlikte, İslamiyet öncesindeki Türk devlet gelenekleri de Osolarak değerlendirilemez.” Feridun Yenisey / Salih Oktar, Alman Ceza Muhakemesi Kanunu Strafprozeβordnung (StPO), Almanca Metin-Türkçe Çeviri, 2. Baskı, Beta Yay., İstanbul 2015, s.213. 98 Eser, s. 320. 99 Aydın, s.2. 100 Mehmet Akman, Osmanlı Devleti’nde Ceza Yargılaması, Eren Yay., İstanbul 2004, s.15; Feyza Nur Duran, Osmanlı Ceza Hukukunda ve Türk Ceza Hukukunda Adil Yargılanma İlkesi, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2022, s.22; ayrıca bkz. Rabia Beyza Candan, “1840 Tarihli Ceza Kanunname-i Hümayunu İncelemesi”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2015, C:1, S:1, s.68; Vatansever, s. 54.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1