406 Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheli ve Sanığın Susma Hakkı manlı Hukuk sistemi üzerinde etkisini sürdürmüştür. Yine de Osmanlı maddi ceza hukukunda ve ceza muhakemesi hukukunda İslam Hukuku’nun şer’i kuralları uygulanmıştır.101 Osmanlı Devleti esasen bir İslam Devleti olduğu için hukuki konularda İslam Hukuku kuralları uygulanırdı.102 Ancak, özellikle Tanzimat ve sonrası dönemde, Osmanlı ceza hukukunda lâik hukukun kuralları da uygulanmıştır.103 Osmanlıca’da “sükût-i istifham” olarak ifade edilen104 susma hakkının daha iyi anlaşılabilmesi için, sanığın ikrarı ile sanığın yemin etmesi uygulamasının daha yakından incelenmesinde yarar vardır. İkrar, Osmanlı ceza muhakemesi hukukunda önemli bir delildi.105 Hatta öyle ki müdafi ve sanık savunmasını ikrar üzerine kurgulardı.106 Osmanlı ceza muhakemesi hukukunda ikrara o derece önem verilmiştir ki mahkûmiyet ikrara dayandırılabilirdi.107 Ancak ikrarın geçerli olabilmesi için şüpheli veya sanığın reşit, akli dengesinin yerinde olmasının yanı sıra, ikrarın, yargıcın (kadı) huzurunda ve baskı altında kalınmadan verilmesi de şarttı.108 İkrar eğer kadı huzurunda verilmemişse tek başına delil olarak kabul edilmez, hukuki sonuç doğurmayacağı için ek delillerle desteklenmesi gerekirdi.109 Ayrıca ikrarın temel mantık kurallarına ve yasalara 101 Vatansever, s. 86. 102 Vatansever, s. 86; Duran, s.22; ayrıca bkz Şentop, s.648. 103 Uriel Heyd, “Eski Osmanlı Ceza Hukukunda Kanun ve Şeriat”, (Çev: Selâhhaddin Eroğlu), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 1983, C: 26, S: 1-4, s. 640. 104 Osmanlıca’da susma “samt” olarak ifade edilmektedir. Sorgu sırasında susma için ise “sükût-i istifham” (sorgu sessizliği) kavramları kullanılabilir. Devellioğlu, s.1131. 105 Yasemin Kurtoğlu, Tanzimat Dönemi Osmanlı Hukukunda İspat Vasıtaları, Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2022, s.18; Vatansever, s. 199. 106 Vatansever, s. 197, 199. 107 Aydın, s. 57. 108 Vatansever, s. 197, 200; ayrıca bkz Kurtoğlu, s. 20. Ancak buna karşın örneğin Girit ceza muhakemesi hukukunda ikrarın geçerli sayılması için yargıç huzurunda yapılma şartı aranmazdı. Girit Usuli-i Muhakemat-ı Ceza Kanunnamesi (GUMCK md 36), Tuba Ayan, Osmanlı Dönemi Girit Ceza Yargılaması Hukuku: 1880 Tarihli Girit Ceza Yargılama Kanunları, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2005, s. 66. 109 Kurtoğlu, s. 23; Abdulaziz Bayındır, İslâm Muhâkeme Hukûku (Osmanlı Devri
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1