412 Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheli ve Sanığın Susma Hakkı (2) Tanzimat Sonrası Dönemde Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Susma Hakkı Osmanlı ceza muhakemesi hukukunda susma hakkının daha iyi anlaşılması adına Osmanlı anayasal düzenlemelerinin ve anayasal düzenlemelerin dayanağını oluşturan Tanzimat Fermânı (Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu) ile Islahat Fermanı’nın düzenlemelerinin incelenmesi önem taşımaktadır. 3 Kasım 1839’da kabul edilen Tanzimat Fermânı144 ve 18 Şubat 1856’da kabul edilen Islahat Fermânı, Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukuku’na susma hakkının yerleşmesi bakımından önemlidir. Zira Tanzimat Fermânı Osmanlı Devleti’nin modernleşmesinde çok önemli bir belgedir.145 Tanzimat, Osmanlı Devleti’ndeki hukuki, sosyal, ekonomik gerilemeyi sonlandırarak, devleti eski gücüne kavuşturmak amacıyla Sultan Abdülmecid tarafından ilan edilmiş olan ve Batı’nın etkisiyle146 gerçekleştirilen bazı reformlara verilen ortak addır.147 Tanzimat Fermanı, ilan edildiği 1839’dan 1876 yılında I. Meşrutiyet’in ilanına kadar yürürlükte kalmıştır.148 144 https://www.tarihduragi.com/2016/10/tanzimat-fermani-osmanlica-ve-turkcemetni.html ,E.T: 09.06.2023. 145 “3 Kasım 1839’da ilan olunan Gülhane Hattı’nın devlet anlayışımızda ve devlet idaresinde modernleşmenin hakiki başlangıcı ve temeli olduğuna şüphe yoktur”. Halil İnalcık “Sened-i İttifak ve Gülhane Hatt-i Hümâyûnu”, Türk Tarih Kurumu Belleten Dergisi, Yıl: 1964, C:28, S:112, s.602. 146 Tanzimat’ın ilanında Mısır sorunu nedeniyle Osmanlı Devleti’nin özellikle Rusya tarafından, Ortodoksları koruma gerekçesiyle iç işlerine karışılması neticesinde, Osmanlı’nın Rusya’ya karşı Avrupa’ya yakınlaşması etkili olmuştur. Bunun yanı sıra Osmanlı Devleti, varlığını sürdürebilmek için geniş kapsamlı reformlara ihtiyaç duymaktaydı. Batılı ülkelerin desteğine karşılık ülkede yaşayan Hristiyan halka eşitlik ve güvence tanınması yolundaki talepler Tanzimat’ın ilanında etkili olmuştur. (Geniş bilgi için bkz Mehmet Aktel, “Tanzimat Fermanı’nın Toplumsal Yansıması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi”, Yıl:1998, S:3 (Güz), s. 178, 179. Konu hakkında ayrıca bkz Halil İnalcık, “Tanzimat’ın Uygulanması ve Sosyal Tepkileri”, Türk Tarih Kurumu Belleten Dergisi, Yıl: 1964, C:28, S:112, s.624). 147 Ahmet Gökcen, Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Kanunları ve Bu Kanunlardaki Ceza Müeyyideleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1987, s. 1 148 Aktel, s. 177. Ancak Tanzimat döneminin başlangıcını II. Mahmut’a hatta III. Selim’e kadar çekenler; bitişini ise 1908’de ilan edilen II. Meşrutiyet’e kadar uzatanlar da bulunmaktadır. (Geniş bilgi için bkz Aktel, s. 177,178).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1