416 Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheli ve Sanığın Susma Hakkı zünü söylemiş sayılır; sükût ikrardan gelmez” diyerek susma hakkını tanımaktadır.162 Ancak Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi’ne kadar ceza muhakemesi hukukuna ilişkin düzenlemelerin kanunnamelerle düzenlenmesi esası benimsenmemiştir.163 Bu nedenle, Tanzimat öncesi dönemde Osmanlı Devleti’nde ceza muhakemesi hukuku alanındaki kuralların belirlilik ilkesinden uzak, keyfi ve yoruma açık olduğu ifade edilebilir.164 UMCKM, sanık haklarına ilişkin önemli düzenlemeler içermektedir. Kanun, mehazı olan Fransız Ceza Muhakemesi Kanunu’ndan bazı ufak değişiklikler dışında neredeyse aynen alınmıştır.165 Şu hâlde, UMCKM’nin Osmanlı ceza muhakemesi hukukunun çağdaş görünüme kavuşmasında önemli rolü olduğu söylenebilir.166 Kanun’un 265-291’inci maddeleri sanığın ceza muhakemesindeki haklarını düzenlemektedir. Kanun’da susma hakkı açıkça zikredilmemiştir. Ancak, Kanun’un 264’üncü maddesi susma hakkını zımnen de olsa tanımaktadır. Kanun’un 266’ncı maddesinde sanığın aleyhindeki delillere karşı, suçlamalardan kurtulmak amacıyla yeni deliller bildirme hakkı olduğuna, sanığın hakkındaki iddiaları inkâr edebileceğine değinilmiştir.167 Öyleyse, UMCKM’nin, günümüzdeki şekliyle olmasa da susma hakkını zımnen de olsa tanıdığı ifade edilebilir. UMCKM’nin konu hakkındaki 264’üncü maddesinde “Reis müttehemin vekilince vicdanının ve kanuna lazım olan riayetin hilafında bir şey söylememesini ve kemal-i edep ve itidal ile beyan-ı hal eylemesini ihtar 162 “Sakite bir söz isnad olunmaz. Lâkin ma’raz-ı hacette sükût beyandır”. Mecelle’nin İlk 100 Maddesi: Külli Kaideler, https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2. ashx?f=mecelle_kulli.kaideler.pdf ,E.T: 24.5.2023. İbrahim Orkun Atalay, “Osmanlı Ceza Yargılaması Usulü Hukuku Üzerine Bir Deneme”, EÜHFD, Yıl: 2007, C: XI, S:3-4, 261. Geniş izahat için ayrıca bkz. Ali Haydar Efendi, Dürerü’l-Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm, (Mecelle Şerhi), (Osmanlıca Aslından Çeviren: Raşit Gündoğdu-Osman Erdem), 1. Cilt, Osmanlı Yayınevi, İstanbul (tarihsiz), s. 92; Ayrıca bkz Aydın, 2016, 59. 163 Vatansever, s. 56. 164 Duran, s. 25. 165 Tezcan, s.29,32,37; Kurtoğlu, s. 242, Akgündüz, s. 5. 166 Turinay, s. 175. 167 Duran, s. 77.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1