417 TBB Dergisi 2024 (170) Şaban Cankat TAŞKIN edecektir.” denerek susma hakkına işaret edilmiştir.168 Kanaatimizce, UMCKM’nin 264’üncü maddesi de susma hakkını dolaylı yoldan tanımıştır. Zira düzenleme sanığa değil, sanığın müdafisine (kanundaki kavrama göre vekiline) hitap etmektedir. Düzenleme gereğince, sanığın vekili tarafından vicdani ve yasal gerekliliklerin dışında bir şey söylenmemesi ve olgunluk kurallarıyla sakince durumunu anlatması yönünde ihtar edilmesini başkan belirtir. Dolayısıyla hakkın sanığa dolaylı olarak iletildiği ve kuralın sanığa dolaylı yoldan hitap ettiği ifade edilebilir. Kanun, sanığa susma hakkını açıkça tanımaması bakımından Mecelle’den ayrılmaktadır. Zira Mecelle’de sanığa susma hakkı tanınmıştı.169 Bu nedenle Mecelle’nin, sanığa susma hakkını tanıması bakımından UMCKM’nin ilerisinde olduğu ifade edilebilir. UMCKM ise Mecelle’ye atıfta bulunmamakla Osmanlı ceza muhakemesi hukukunu Batı’ya dayandırmanın temellerini atarak, modern dönemin öncülü olmuştur.170 SONUÇ Kişinin kendini ve yakınlarını suçlayıcı beyanda bulunmaya ya da bu yönde delil göstermeye zorlanamaması, “nemo tenetur” ilkesi olarak adlandırılmaktadır. Susma hakkı, bu ilkenin önemli bir unsuru olup, adil yargılanma hakkının da temelidir. Susma hakkının tanınmadığı bir düzende adil yargılanmadan da bahsedilemez. Ayrıca böyle bir düzende işkence ve kötü muamelenin engellenmesi de çok zordur. Bu nedenle, susma hakkı hem kişi onurunun korunması ilkesi hem de hukuk devleti ilkesi ile yakın bağ içindedir. Ne var ki tarihi süreçte, özellikle tahkik sisteminin geçerli olduğu dönemlerde, şüpheli veya sanıktan beyan alınması için işkence ve kötü muameleye dahi izin verilmiştir. Hatta zaman zaman Kilise Hukuku’nda ya da Roma Hukuku’nda örneklerine rastlandığı üzere, 168 Ahmet Gökcen, “1296 (1879) Tarihli Usul-i Muhakemat-ı Cezaiye Kanun-ı Muvakkatı”, SÜHFD, Yıl: 1994, C:4, S:1-2, s.245. 169 Mecelle Madde 67: “Sakite bir söz isnad olunmaz. Lâkin ma’raz-ı hacette sükût beyandır”, Mecelle’nin İlk 100 Maddesi: Külli Kaideler, https://cdn.istanbul.edu. tr/FileHandler 2.ashx?f=mecelle_kulli.kaideler.pdf, E.T: 24.5.2023. 170 Kurtoğlu, s. 246.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1