44 Vicdani Ret Hakkı ve Türk Hukukundaki Yeri Din dışındaki ret sebepleri ise ahlaki, etik, politik, felsefi vb. sebepler olabilir. Dini saiklerle hareket eden kişi sorgulamadan dininin buyruklarını yerine getirme amacıyla askerliği reddetmekteydi; ancak vicdani reddin sekülerleşmesiyle birlikte devlet ve dayattığı zorundalık sorgulanır duruma gelmiştir. Burada kişi kendi değerlendirmesi ve sorgulaması sonucunda askerliği ret aşamasına ulaşmaktadır. Pek çok farklı şekilde kendini gösterebilen din dışındaki saiklerle askerliği reddetme, özellikle Birinci Dünya Savaşı döneminde kendisini göstermiştir. Bu süreçte otoritesi giderek sorgulanmaya başlayan devletler seküler vicdani retçilere büyük tepki göstermeye başlamıştır. Dini gerekçelerle ret, toplum ve devlet bakımından daha kabul edilebilir gelmekteyken; retçilik, ahlaki, siyasal vb. nedenlerle yaygınlaşmaya başlayıp merkezine bireysel kanaatleri aldığında, birey ve devlet arasındaki çatışmalar şiddetlenmiştir.22 Total vicdani retçiler, savaş ya da barış dönemi olması fark etmeksizin askeri sistemle doğrudan veya dolaylı ilgisi bulunan her türlü iş birliğini reddederler.23 Dolayısıyla bu reddin kapsamına, günümüzde vicdani ret hakkının tanındığı devletlerin çoğunda kabul edilmiş olan alternatif sivil hizmet de girmektedir. Total vicdani retçiler her türlü savaşa karşı olduklarından, onlar için haklı ya da haksız savaş ayrımı da yapılamaz. Seçici vicdani retçiler her türlü savaşa, askerlik hizmetine ya da şiddete değil belirli savaşlara, askeri operasyonlara, silah kullanımlarına karşı çıkarlar.24 Vietnam, Kore, Körfez ve Irak Savaşları’nda olduğu gibi çeşitli saiklerle bu ve benzeri savaşlarda yer almak istemeyen vicdani retçiler bu kategoriye örnek olarak verilebilir. Burada birey bu savaşlara karar veren devletin otoritesini sorgulamakta ve karşı tarafın haklılığını, kendi devletinin haksızlığını tartışmaktadır.25 Yetkili organlarla iş birlikleri bakımından ise vicdani retçiler; silahsız askerlik hizmetini kabul edenler, alternatif sivil hizmeti kabul edenler ve hiçbir şekilde iş birliğine yaklaşmayanlar (total vicdani retçiler) olarak gruplandırılabilir. 22 Sevinç, s. 303. 23 Çınar, s. 38, 39. 24 Dilan Mızrak, “Zorunlu Askerlik Hizmetine Karşı Vicdani Ret ve Sivil İtaatsizlik”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2015, S. 116, s. 121. 25 Esmer, s. 27.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1