47 TBB Dergisi 2024 (170) Gamze YILDIZ TARMAN Hakları Komitesi ise bir süre vicdani ret hakkına ilişkin başvuruları Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme m. 8/3.c.ii’yi38 ileri sürerek reddetmiş; ancak zaman içerisinde kararları, BM İnsan Hakları Komisyonu’nun kararlarına uyumlu bir hal almıştır.39 Dolayısıyla bahsi geçen kararlarda Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme m. 18’in yorumlanmasıyla vicdani ret hakkı tanınmıştır. Ancak Türkiye’nin söz konusu kararları dikkate almaması Birleşmiş Milletler’in Türkiye’ye yönelik uyarılarını artırmıştır. Birleşmiş Milletler Keyfi Tutukluluk Çalışma Grubu, vicdani retçi Osman Murat Ülke vakasını ele alarak non bis in idem ilkesinin çiğnendiğini ve tutuklamaların keyfi olduğunu belirten 2 No’lu Tavsiye Kararı’nı kabul etmiştir.40 Din ve İnanç Özgürlüğü Özel Raportörü ise 1999 yılındaki Türkiye ziyaretinin ardından vicdani ret hakkına yönelik yasal düzenlemelerin yapılmasını öneren bir rapor (A/55/280/Add.1) düzenlemiştir.41 Avrupa Konseyi,42 Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin 26 Ocak 1967’de aldığı 337 sayılı kararla birlikte vicdani retle ilgilenen ilk Avrupa kurumu olmuştur.43 Sonraki benzer kararlarda da bu karara atıfta bulunulmuştur.44 Günümüzde askerlik hizmeti karşısında 38 “(ii) Askeri nitelikteki herhangi bir hizmeti ve bu hizmete katılmayı vicdani bakımdan reddetme hakkının tanındığı ülkelerde de bu hakkı kullananlardan yasal olarak istenen herhangi bir ulusal hizmeti” (https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c016/tbmm22016089ss0150.pdf, Erişildiği Tarih: 06.05.2023). 39 Özlü, s. 516. 40 Rachel Brett, “Askerlik Hizmetinin Vicdanen Reddi ve Alternatif Hizmette Uluslararası Standartlar” (Çeviren Mayıs İnan Aru/Hülya Üçpınar), Çarklardaki Kum: Vicdani Ret (Hazırlayan Özgür Heval Çınar/Coşkun Üsterci), İletişim Yayınları, İstanbul 2014, s. 248. 41 Brett, s. 256, 257. Bahsi geçen rapor için bkz. https://digitallibrary.un.org/ record/425086#record-files-collapse-header (Erişildiği Tarih: 06.05.2023). 42 Avrupa Konseyi organları ve AİHM kararları bakımından vicdani ret hakkının incelenmesi konusunda daha detaylı bilgi için bkz. Kasım Karagöz, “Komisyon ve Mahkeme Kararları Işığında Avrupa Konseyinde Vicdani Ret Hakkı”, Prof. Dr. Atilla Özer’e Armağan, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, C. 12, S. 1-2. 43 Friedhelm Schneider, “Vicdani Red Hakkında Avrupa Standartları ve Alternatif Hizmet” (Çeviren Mayıs İnan Aru), Çarklardaki Kum: Vicdani Red, Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler (Hazırlayan Özgür Heval Çınar/Coşkun Üsterci), İletişim Yayınları, İstanbul 2014, s. 268. 44 Karagöz, s. 872.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1