50 Vicdani Ret Hakkı ve Türk Hukukundaki Yeri da m. 4 ve 9 arasındaki bağlantıyı kırarak vicdani reddi tek başına m. 9 kapsamında bir hak olarak değerlendirmiştir.54 III. TÜRKİYE’DE VİCDANİ RET A. Tarihsel Süreç ve AIHM’e Konu Olan Davalar Birinci Dünya Savaşı dönemindeki asker kaçağı meselesi savaşın içindeki tüm devletler için bir sorun teşkil etmekteydi ve Osmanlı İmparatorluğu bu sorunu fazlasıyla yaşayan devletlerden biriydi. Müslüman olmayanların hatta Müslüman grupların bile bir kısmının askerlikten muaf tutulduğu Osmanlı İmparatorluğu’nda henüz savaş sona ermeden yaklaşık 300.000 asker kaçağının olduğu bilinmektedir.55 Millî Mücadele döneminde de benzer şekilde asker kaçaklarıyla mücadele edilmek durumunda kalınmıştır.56 Sayıları inanılmaz boyutlara ulaşan tüm bu asker kaçaklarının vicdani retçi olduklarını ya da en azından vicdani retçilerin genel olarak dayandıkları saiklerle hareket ettiklerini söylemek elbette mümkün değildir. Ancak en azından, ordu-millet anlayışına, askerliğin kutsal sayılmasına ve çoğunluğu tarafından benimsenen İslamiyet inancının açık emirlerine57 rağmen askerlik hizmetinden kaçınma kavramının bu topraklarda pek de yeni olmadığı söylenebilir. Ancak yine de Türkiye’nin, genel anlamda vicdani retle olan ilişkisi diğer devletlere kıyasla daha geç başlamıştır. Türkiye bu kavramla ilk kez 1990 yılında Tayfun Gönül ve Vedat Zincir’in Sokak Dergisi’nde askerliği reddettiklerini duyurmasıyla tanışmış58 ve bu açıklamalar kısa sürede büyük bir yankı uyandırmış54 Özlü, s. 521, 522. 55 Zürcher, s. 60, 61. 56 Zürcher, s. 63. 57 Kur’an, Enfal Suresi, 15-16. Ayet: “Ey Müminler! İnkâr edenlerle savaşta karşı karşıya gelince onlara arkanızı dönüp kaçmayın. Kim savaş için yer değiştirmek veya başka bir birliğe katılmak amacıyla olmaksızın savaş sırasında düşmana arkasını dönüp kaçarsa Allah’ın öfkesine uğramış olur, onun varacağı yer cehennemdir, ne kötü bir son!” 58 Coşkun Üsterci/Uğur Yorulmaz, “Türkiye’de Vicdani Red”, Çarklardaki Kum: Vicdani Red, Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler (Hazırlayan Özgür Heval Çınar/Coşkun Üsterci), İletişim Yayınları, İstanbul 2014, s. 217.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1