51 TBB Dergisi 2024 (170) Gamze YILDIZ TARMAN tır. 1992’de Savaş Karşıtları Derneği’nin kurulmasıyla birlikte vicdani redde yönelik çalışmalar daha görünür olmuş ve ilk açıklamaları hızla başka vicdani retçilerin açıklamaları takip etmiştir.59 Türkiye’deki vicdani ret açıklamaları bir yandan artmaya devam etse de iç hukukta herhangi bir olumlu hareketlenme görülmemiştir. Talepleri bir hak olarak düzenlenmeyip aksine kendilerine yönelik cezalandırmalar artarak devam edince vicdani retçiler bu sefer davalarını AİHM’e taşımaya başlamıştır. Vicdani retçi Osman Murat Ülke’nin başvurusuyla60 başlayan AİHM süreci Yunus Erçep, Fethi Demirtaş, Halil Savda, Mehmet Tarhan ve Çağlar Buldu’nun başvurularıyla61 devam etmiştir. Başvurucular arasında Yunus Erçep ve Fethi Çiçek gibi Yehova’nın Şahidi oldukları gerekçesiyle askerliği reddeden dini pasifistler yer aldığı gibi tamamen din dışı saiklere sahip kişiler de yer almaktaydı. Osman Murat Ülke aldığı sekiz ayrı mahkûmiyet kararıyla toplam 701 gün hapis cezasına çarptırılmış ardından da AİHS m. 3, 5, 8 ve 9’un ihlal edildiği gerekçesiyle AİHM’e başvurmuştur. Bayatyan Kararı’ndan öncesine denk gelen bu başvuruda AİHM, m. 9 yönünden bir inceleme yapmamıştır. Ancak AİHM, vicdani retle ilgili olarak AİHS m. 3’te düzenlenen işkence yasağının ihlal edildiği tespitinde bulunmuş ve başvurucunun defalarca mahkûm edilmesinin kendisinde bir korku ve ıstırap uyandırabileceğini bu durumun da kişiyi küçük düşürüp itibarsızlaştırarak yaralayabileceğini ifade etmiştir.62 Ülke davasında AİHM’nin bir diğer önemli tespiti ise “sivil ölüm” ifadesi olmuştur. AİHM “… başvuran aleyhinde sürdürülmüş olan çok sayıda cezai kovuşturma, bunların sonucunda giydiği hükümlerin birikmiş sonuçları, kovuşturma ve mahkumiyetlerin birbirini sürekli olarak izlemesi ve kovuşturmaların ömür boyu devam etme ihtimali dikkate alındığında, bu yaptırımları askerlik hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla orantısız bul59 Üsterci/Yorulmaz, s. 218, 219. 60 Ülke/Türkiye, Başvuru No. 39437/98, 24.01.2006. 61 Erçep/Türkiye, Başvuru No. 43965/04, 22.11.2011; Fethi Demirtaş/Türkiye, Başvuru No. 37819/03, 10.01.2012; Savda/Türkiye, Başvuru No. 42730/05, 12.06.2012; Tarhan/Türkiye, Başvuru No. 9078/06, 17.07.2012; Buldu ve Diğerleri/Türkiye, Başvuru No. 14017/08, 03.06.2014. 62 Çınar, s. 171.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1