54 Vicdani Ret Hakkı ve Türk Hukukundaki Yeri vatandaşları bakımından zorunlu askerlik hizmetiyle sınırlı tutulmuştur. Oysa Anayasa silahlı kuvvetlerde vatan hizmetinin yerine getirilmesinin tek yol olmadığını, vatan hizmetinin alternatifli olarak yerine getirilecek şekilde düzenlenmesi gerektiğini ifade etmektedir.69 Anayasaların her şeyi düzenlememesi gerektiği, bazı konuların içeriklerinin kanun koyucu tarafından kendi takdir yetkisiyle düzenlemesi gerektiği doğrudur. Ancak bu durumda da kanun koyucunun yapacağı düzenlemelerin her zaman için Anayasa’ya uygun olması gerekmektedir. Oysa kanun koyucu vatan hizmetine ilişkin düzenleme yaparken Anayasa’da tanınan vatan hizmetinin başka şekilde de görülebilmesi olanağını, anayasal herhangi bir dayanak olmadan daraltmıştır.70 Vicdani kanaat özgürlüğünü düzenleyen Anayasa maddeleri de yine kanun koyucunun takdirini sınırlandırmaktadır. Anayasa m. 15/2, 24 ve 25’e göre vicdan özgürlüğü mutlak ve dokunulmazdır. Vicdani ret bakımından önem teşkil eden bir başka Anayasa hükmü ise m. 90/5’tir. Bu hükme göre: “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır”. AİHM vicdani reddi sözleşme kapsamında inanç özgürlüğüne ilişkin bir hak olarak değerlendirmekte ve Anayasa m. 90/5 de tarafı olduğumuz AİHS’in kanunların üzerinde olduğunu açıkça ifade etmektedir.71 Bir uyuşmazlık halinde uluslararası antlaşmalara üstünlük tanıması gereken merciler de mahkemeler olacaktır.72 Özetle, Türkiye’de vicdani reddin bir hak olarak tanınmasına yönelik yapılması gerekecek değişiklikler aslında pek bir zorluk içermemektedir. Zira 1982 Anayasası m. 72’de açıkça silahlı kuvvetlerin 69 Can, s. 12. 70 Özlü, s. 527. 71 Özlü, s. 528. 72 Özbudun, s. 231. Mahkemelerin vicdani reddi Anayasa m. 90 ve AİHS kapsamında yorumladıkları bazı kararları ve bu kararların değerlendirmeleri için bkz. Rana Göksu, “Yargılanan Vicdani Ret Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2017, S. 129, s. 51-54.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1