55 TBB Dergisi 2024 (170) Gamze YILDIZ TARMAN yanında kamu kesiminde de vatan hizmetinin yerine getirilebileceğini hatta yerine getirilmiş sayılabileceğini düzenlemektedir. Bu düzenleme, diğer devletlerde vicdani retçilere tanınan alternatif hizmet kavramına oldukça yakındır. Türkiye herhangi bir Anayasa değişikliğine gerek olmadan, aksine mevcut Anayasa’nın lafzına ve ruhuna uyarak aşağıda incelenecek Askeralma Kanunu’nda değişikliğe gitmelidir. Böylece Türkiye anayasal bir gerekliliğin yanında uluslararası anlamda üzerine düşen sorumluluklarını da yerine getirmiş olacaktır. Gerekli yasal değişiklikler yapılana kadar ise Anayasa m. 90/5’in benimsenerek AİHM içtihatları ışığında AİHS’nin uygulanması vicdani retçilere yönelik hak ihlallerinin önüne geçecektir.73 Zorunlu ve Bedelli Askerliğe İlişkin Düzenlemeler 21.06.1927 tarihli ve 1111 sayılı mülga Askerlik Kanunu m. 1’e göre: “Türkiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek, işbu kanun mucibince askerlik yapmağa mecburdur.” 2019 yılında Askerlik Kanunu’nu yürürlükten kaldıran 7179 sayılı Askeralma Kanunu ise m. 4/1’de yine benzer bir düzenleme getirmiştir: “Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her erkek, askerlik hizmeti yapmaya mecburdur”.74 Kanun’un açık hükmü karşısında ve vatan hizmetine ilişkin başka bir düzenlemenin bulunmaması nedeniyle Türkiye’de vatan hizmetini yerine getirmekle sadece erkek vatandaşların zorunlu tutulduğu anlaşılmaktadır. Bu vatan hizmetinin yolu da Askeralma Kanunu’nda düzenlenen zorunlu askerlik hizmetinden geçmektedir. Türkiye’deki bu zorunlu askerlik sistemi içerisinde karşımıza bir de “bedelli askerlik” kavramı çıkmaktadır. Bu kavram, askerlik hizmeti yükümlüsü kişinin ödeyeceği belirli bir ücret karşısında hizmet süresinin kısaltılması veya tamamen kaldırılması şeklinde tanımlanabilir. Bedelli askerlik Osmanlıdan bu yana başvurulan bir sistemdir. Bu sisteme mülga Askerlik Kanunu’nun ilk halinde de yer verilmiş; ancak 1984 yılında kaldırılıp m. 10’da yeniden düzenlenerek idarenin ihtiyaç 73 Özlü, s. 528. 74 Askeralma Kanunu ile 16.06.1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu da yürürlükten kaldırılmıştır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1