57 TBB Dergisi 2024 (170) Gamze YILDIZ TARMAN Vicdani ret konusu dışında da bedelli askerlik hizmeti zorunlu askerlik hizmetiyle birlikte çokça tartışılmaktadır. Bedelli askerliği destekleyenler olduğu gibi eleştirenler de mevcuttur. Eleştirilerin bir kısmı, askerlikten muaf tutulmanın belirli bir bedelin ödenmesine bağlı tutulmasıyla bir eşitsizliğin yaratılmasına yöneliktir. Böylece ekonomik durumu daha kötü olan kişiler askere gitmek zorunda kalmaktadır. Bedelli askerliğe ilişkin düzenlemeler Anayasa m. 10’a aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne de taşınmış; ancak Anayasa Mahkemesi söz konusu düzenlemelerde herhangi bir ihlal görmemiştir.78 Tartışmaların bir kısmı ise vicdani retle ilgili olarak gerçekleşmektedir. Bedelli askerlik sistemine olan ihtiyaç insanların şu ya da bu sebeple askerlik hizmetini yerine getirmek istemediklerini göstermektedir. Bu kişiler genel olarak zorunlu askerlik kurumunun varlığına bir eleştiri yöneltmese de ekonomik, mesleki, akademik vb. kaygılarla asker olmak istememekte, mesleki hayatlarına devam etmelerinin hem kendileri hem de toplum için daha iyi olduğunu düşünmektedir. Devlet ise asker kaçaklarının sayısını azaltmak, ekonomik bir kaynak elde etmek ve asker fazlası durumunu önlemek için sayıları yüz binleri bulan bu kişilerin isteklerini kabul etmektedir. Ancak vicdani kanaatleri gereği askerlik hizmetini yerine getirmek istemeyen kişilerin talepleri üzerinde durulmamaktadır. Türkiye’deki bedelli askerlik sisteminin, diğer devletlerdeki alternatif sistemlere karşılık gelebileceğini söylemek mümkün değildir. Zira bedelli askerlikte ödenen bedel yine askerlik kurumuna karşılık olarak ödenmekte dolayısıyla sivil bir nitelik taşımamakta ve kısa süreli de olsa kişi temel bir askerlik eğitiminden geçmektedir.79 Bu nedenle zorunlu askerlik sisteminin alternatiflerinin şu an için Türkiye’de olduğu şekliyle bedelli askerlik sistemiyle sınırlandırılmaması, vicdani retçilerin taleplerinin de uluslararası yükümlülüklere uygun olarak dikkate 78 Bu yöndeki Anayasa Mahkemesi kararları için bkz. 2001/73 E., 2004/12 K. 11.02.2004 T.; 2015/12 E., 2015/15 K., 18.02.2015 T.; 2016/5 E., 2016/152 K., 07.09.2016 T. 79 Kaldı ki Askeralma Kanunu m. 9.6 uyarınca “yoklama kaçağı, saklı veya bakaya olanlar” bedelli askerlikten de yararlanamamaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1