59 TBB Dergisi 2024 (170) Gamze YILDIZ TARMAN Bu cezaların uygulanması ve yargılama aşamalarında ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. En büyük sorunlardan biri non bis in idem ilkesinin ihlal edilerek vicdani retçilerin aynı suçtan tekrar tekrar cezalandırılmalarıdır. Oysa vicdani retçilerin eylemleri aslında farklı kasıtlar içermemekte, her aşamada “askerlik yapmama”ya dair iradeleri teklik ve süreklilik göstermektedir.84 Türkiye’nin AİHM’e konu olan davaları kısmında belirtildiği üzere AİHM tarafından da bu ihlale birçok davada değinilmiş ve Türkiye’nin vicdani retçileri “sivil ölüm”e mahkûm ettiği tespitinde bulunulmuştur. Bir başka büyük sorun ise vicdani retçilerin korkak ve vatan haini olarak görülmeleri nedeniyle diğer mahkûmlar ve cezaevi görevlileri tarafından şiddete uğramalarıdır.85 Vicdani retçi Mehmet Tarhan da hem vicdani ret açıklamaları hem eşcinsel olması nedeniyle onur kırıcı davranışlara en çok maruz kalan retçilerden biri olmuştur.86 Türkiye uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmediği, Anayasa’da tanınan hakkı düzenlemediği ve Anayasa Mahkemesi vicdani retle ilgili beklenen kararları vermediği sürece vicdani retçilerin bu cezai yaptırımlarla87 karşılaşmaya devam edecekleri görülmektedir. SONUÇ Farklı motivasyon kaynaklarına sahip olsa da vicdani retçiler genel olarak, askerlik hizmetini yerine getirmeyi reddetmektedirler. Bireyin vicdani kanaati bu hizmeti yerine getirmesine engel olmakta, bu nedenle savaşa ve askerliğe bir karşı çıkış göstermektedir. Bu kanaat dini sebeplerden kaynaklanabileceği gibi tamamen politik sebeplerden de kaynaklanabilmektedir. 84 Üçpınar, s. 330. 85 Çınar, s. 251. Uluslararası Af Örgütü’nün Türkiye’deki vicdani retçilere yönelik suçlamalara ve şiddete ilişkin yapmış olduğu kamuoyu açıklaması için bkz. https://www.amnesty.org/download/Documents/40000/eur440132010tr.pdf (Erişildiği Tarih: 07.05.2023). 86 Can Başkent, Vicdani Ret Yazıları, Federe Yayınları, İstanbul 2010, s. 38, 39. 87 Bu yönde yakın tarihli bazı haberler için bkz. https://vicdaniret.org/vicdaniretci-alpaslan-kayaya-askere-gitmedigi-icin-ceza-verildi/; https://vicdaniret. org/vicdani-retcilere-ceza-yagmaya-devam-ediyor-firari-vicdani-retciye-verilenceza-onandi/ (Erişildiği Tarih: 07.05.2023).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1