69 TBB Dergisi 2024 (170) Celâl IŞIKLAR Bir kanun metni yapı ve gramatik bakımdan (yürürlük ve yürütme metinleri dâhil) bir hukuk kuralını içeren asgari üç maddeden, maddeler de büyükten küçüğe sırasıyla fıkra, bent, alt bent, cümle ve ibarelerden oluşur.8 Madde; kanun, tüzük ve yönetmelik gibi yazılı kurallarında bulunan ve ardışık olarak sıralanan ayrı ayrı hükümleri belirtmek üzere kullanılan temel bölüm işaretidir.9 En büyük, temel ve ayırt edici bölümlendirme birimi olarak madde genellikle aritmetik rakamlarla numaralandırılır. Kanunlar şekli ve maddi ölçütlere göre ikiye ayrılabileceği gibi gerek hukuki kapsam ve içeriğinin belirleniş şekli, gerek kanun yapma ve norm yazma teknikleri bakımından tasnif edilebilmektedir. Bu bağlamda doktrinde kod kanun, çerçeve kanun, sürekli kanun, süreli kanun, organik olan-olmayan kanun, geçici kanun gibi terimler kullanılmaktadır. Bu terimler bazen kanunun belirli maddelerini de ifade edebilmektedir. Kimi zaman da bu kavramlar birbirine karıştırılabilmekte ve birbirinin yerine kullanılabilmektedir.10 Bizim de temel kanuna göre daha geniş kapsamlı olduğunu kabul ettiğimiz kod kanun, “kendi başına bir alanı düzenleyen, mevcut herhangi bir kanunda değişiklik yapmayan kanunlar” şeklinde tanımlanabilir.11 Buradan kod kanunun belli bir alanı yürürlükteki bir kanunu değiştirmeksizin doğrudan düzenleyen yeni bir kanun olduğu anlaşılmaktadır. Buna memur aylıklarına yeni bir ödenek öngören yasal düzenleme örnek verilebilir. Buna karşılık yasal dayanağını TBMM İçtüzüğünün 91. maddesinde bulan temel kanun “bir hukuk dalını sis8 İba, Parlamento Hukuku, s.120, 131; Erdin Bayram, “Kanun Sistematiğinde ‘Madde”, Yasama Dergisi, S.8, 2008, s.102. 9 İba, Parlamento Hukuku, s.119; Bayram, s.102. 10 Bu sınıflandırmalar için bkz. İba, Parlamento Hukuku, s.110-119; İbrahim Araç/ Şeref İba, “Türkiye’de Yasa Önerisi Hazırlama ve Norm Koyma Tekniği ve Yasamacı Mesleğinin Nitelikleri Üzerine”, AÜSBF Dergisi, Cilt 58, Sayı 3 (2003), s. 43- 45. Fahri Bakırcı, “Kod Yasa- Çerçeve Yasa, Yasa Ayrımı Üstüne”, AÜHFD, Cilt 54, Sayı 3, (2005), s. 223- 240; Nahit Yüksel, “Türk Parlamento Hukukunda ‘Çerçeve’ Kanunları Adlandırma Yöntem ve Sorunları,” Yasama Dergisi, s.32; Ali Em, Kanunların İdari Düzenleyici Tasarrufların Yapım ve Yazışma Teknikleri, 5. baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2019, s.53-54; Bakırcı/Gençkaya/Ergül/ Kılıç/Aslan/ Yüksel, s.255 vd.; Aslan, Türk Parlamento Hukuku, s.165-173; Bayram, s.103 vd. 11 İba, Parlamento Hukuku, s.117; Araç/İba, S.44; Bakırcı, “Kod Yasa,” S. 223; Tolga Şirin, Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Kanun Kavramı, 2.B, Onikilevha, İstanbul 2019, S.46; Yüksel, S.34; Bakırcı/Gençkaya/Ergül/ Kılıç/Aslan/Yüksel, s.256.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1