220 Psikolojik Bozuklukların Tedavisinde Aydınlatılmış Onam Bu bağlamda aydınlatılmış onamın, psikolojik bozukluğa sahip kişinin tedavi ve terapi görme süreci boyunca ayrı bir önem taşıdığı düşünülmektedir. Akıl sağlığı, ruhsal bütünlük ve karar verme gibi ağırlıklı olarak kişinin bilinci ile ilgili olan kavramlar doğal olarak psikolojik anlamda aydınlatılmış onamın ne kadar önemli olduğuna işaret etmektedir. Bu kavramlarla birlikte bu makalede acil psikiyatrik, psikolojik ve kritik birtakım durumların aydınlatılmış onamın alınmasını nasıl etkilediği üzerinde durulmaya çalışılacaktır. Bu bakımdan aydınlatılmış onam kavramının, hukuk ile bir bilim olarak psikolojinin derinliklerinde kesişen bir noktada yer aldığı düşünülmektedir. I. AYDINLATILMIŞ ONAM Aydınlatılmış onam tıp hukuku alanında, hastanın kendi geleceğini belirleme hakkının bir güvencesi olarak görülen bir kavramdır. Aydınlatma diğer bir deyişle de bilgilendirme, geçerli bir rızanın önkoşulu niteliğindedir. Aydınlatmaya dayanmayan rıza ise tıbbi müdahaleyi hukuka uygun hale getirmemektedir.8 Hukuki anlamda ilgili kişinin rızası, bir kimsenin, başka kişiye ait hak ya da menfaati zarara uğratma ya da tehlikeye koyma şeklindeki suç teşkil edebilecek fiilinin, (kanundaki şartları taşımak şartıyla) gösterilen rıza nedeniyle hukuka uygun kabul edilmesi ve bu nedenle cezalandırılmaması şeklinde tarif edilmektedir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 26/2’nci maddesinde hukuka uygunluk nedenlerinden biri olan “ilgilinin rızası” hükmüne yer verilmiştir.9 Yine Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 24-31’inci maddeleri ile Hekim Etiği Yönetmeliği’nin 26’ncı maddesinde ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiş, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un 70’inci maddesinde de rıza şartı tedavinin bir ön koşulu olarak benimsenmiştir. Özellikle iç hukukun bir parçası haline gelen Avrupa Biyotıp Sözleşmesi'nde aydınlatma konusunda düzenleme getirilmiş ve bu aydınlatma kapsamının her somut olayın (ya da teşhis veya tedavi ve süreçle ilgili bilgilendirmenin) koşullarına uygun olması ve hastanın bu tedaviden kaçınmasını sağlayacak derecede ol8 Burcu G. Özcan Büyüktanır/Dila Okyar, Tıp Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları Ankara 2023, s. 73-74. 9 Yargıtay Ceza Kurulu Kararı, 2020/14-420 E., 2021/277 K., 15.06.2021 T.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1