236 Psikolojik Bozuklukların Tedavisinde Aydınlatılmış Onam Psikolojik tedavilere yönelik aydınlatılmış onam, klinik uygulamada etik bir zorunluluktur ve psikiyatristlerin, psikoterapistlerin ve klinik psikologların, hastalara tedaviler hakkında yeterli açıklama yapma konusunda ayrıca etik bir yükümlülüğü de vardır. Bu yükümlülük, Amerikan Psikoloji Derneği (APA) ve Amerikan Tabipler Birliği’nin mesleki yönergeleri dâhilinde kodlanmıştır.53 Aydınlatılmış onam, uzmanın üzerinde çalıştığı hasta ya da danışandan beklenen güvene dayalı, uzmanın gücünün kötüye kullanılmamasını ve uzmanın ilgisinin anlaşılan ve üzerinde anlaşmaya varılan yollarla ifade edilmesini sağlamaya yönelik bir çaba olarak tanımlanmaktadır. Aydınlatılmış onam, bireysel özgürlüğe, özerkliğe ve haysiyete duyulan saygıyı yansıtır ve uzmanlar ile iş birliği içinde çalıştıkları kişiler arasındaki ilişkilerin temelini oluşturur. Ayrıca, ilgili tüm tarafların ortak girişimi yeterince anladığından emin olma fırsatı sağlar, iletişimin kurulmasına olanak sağlar. Aydınlatılmış onam, tekrarlanan bir süreçtir ve sürecin bazı yönlerini açıklığa kavuşturmak veya yeniden müzakere etmek için tekrarlanması gerekebilmektedir.54 Günümüzde danışmanlık ve psikoterapide de aydınlatılmış onamın önemi iyice ve yeterince anlaşılmıştır. Hasta özerkliğine saygı duymanın etik zorunluluğu, önde gelen klinik psikoloji ve psikoterapi kuruluşlarının mesleki politikalarında da yer almaktadır.55 Örneğin, APA’nın düzenlemiş olduğu Psikologların Etik İlkeleri ve Davranış Kuralları’nın 3.10. Maddesi’ne göre, psikologlar şahsen, elektronik iletim veya diğer iletişim biçimleri yoluyla araştırma yürüttüklerinde veya değerlendirme, terapi, danışmanlık hizmetleri sunduklarında, makul düzeyde anlaşılır bir dil kullanarak, birey veya bireylerin aydınlatılmış onamını alırlar. Bunun yanı sıra, yasal olarak aydınlatılmış onam verme yetkisine sahip olmayan kişiler için psikologlar yine de kişiye uygun bir açıklama yapar, kişinin onayını alır, bu kişilerin tercihlerini ve çıkarlarını dikkate alır ve eğer böyle bir rızaya izin veriliyorsa veya gerekliyse, yasal olarak yetkili bir kişiden uygun izni 53 Charlotte R. Blease/Tim Arnott/John M. Kelley/Gillian Proctor/Tobias Kube/ Jens Gaab/Cosima Locher, “Attitudes About Informed Consent: An Exploratory Qualitative Analysis of UK Psychotherapy Trainees”, Frontiers in Psychiatry, 2020, Vol. 11, Article 183, s. 1. 54 Campbell ve diğ., s. 106. 55 Blease ve diğ., s. 2.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1