237 TBB Dergisi 2024 (171) Alper KÜÇÜKAY - Burcu KÜÇÜKAY alır. Psikolojik hizmetler mahkeme kararıyla veya başka bir şekilde zorunlu kılındığında psikologlar, devam etmeden önce kişiyi, hizmetlerin mahkeme kararıyla veya zorunlu kılınıp kılınmadığı konusunda ve gizlilik sınırları da dâhil olmak üzere, beklenen hizmetlerin niteliği hakkında bilgilendirmelidir. Psikologlar yazılı veya sözlü onayı uygun şekilde belgelendirirler.56 Benzer şekilde Birleşik Krallık’ta İngiliz Danışmanlık ve Psikoterapi Derneği’nin (BACP) Etik Çerçevesi temel ilkeleri “danışanın kendi kendini yönetme hakkına saygı” boyutunu içermektedir. Ayrıca ilkeler içerisinde, rıza verme kapasitesine sahip oldukları her durumda, hassas durumdaki yetişkin danışanların rızasının alınmasına ve bu rızaya saygı gösterilmesine veya uygun olduğunda bu danışanlara bakım sağlayan herkesi buna dâhil etmeye özen gösterileceği, danışanlarla onların onamı ve anlaşması temelinde çalışılacağı gibi aydınlatma ve rızaya dair konular yer almaktadır.57 BM 46/119 sayılı Kararı 11’inci maddesi akıl hastalıkları ile ilgili olarak, hastanın tedaviye onay vermesi ve onam süreçlerinin neler içereceğine dair detaylı ve açıklayıcı birçok ifadeyi barındırmaktadır. 11’inci madde ve alt bentlerine göre, belirtilen bazı istisnalar dışında, hastaya aydınlatılmış onam alınmadan hiçbir tedavi yapılmayacağı ifade edilmektedir. Bazı istisnai durumlar dışında, hastanın tedaviyi reddetme veya tedaviyi durdurma hakkı bulunmakla birlikte tedaviyi reddetmenin veya durdurmanın sonuçları hastaya açıklanması gerekmektedir. Bir hasta asla aydınlatılmış onam hakkından feragat etmeye davet edilmeyecek veya ikna edilmeyecektir. Hastanın aydınlatılmış onamına gerek kalmadan hastaya önerilen bir tedavi planı bazı istisnai koşullarda düzenlenebilir. Hastanın aydınlatılmış onamı olmadan tedavisi, (gerektiğinde) hastanın kişisel temsilcisinin hasta adına onay verdiği durumlarda, yasayla yetkilendirilmiş bir ruh sağlığı hekiminin, hastaya doğrudan bir zarar gelmesini önlemek için ve bunun acilen gerekli olduğuna karar vermesi durumunda, herhangi bir hastaya hastanın aydınlatılmış onamı olmadan da tedavi kararı verilebilir. 56 APA Ethical Principles of Psychologists and Code of Conduct, https://www.apa. org/ethics/code. Erişim tarihi: 04.11.2023. 57 British Association for Counselling and Psychotherapy. Ethical Framework for the Counselling Professions. (2018). https://www.bacp.co.uk/media/3103/ bacp-ethical-framework-for-the-counselling-professions-2018.pdf Erişim tarihi: 04.11.2023.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1