238 Psikolojik Bozuklukların Tedavisinde Aydınlatılmış Onam Bunlara ilaveten, akıl hastalığı olan bir kişiye önemli bir tıbbi veya cerrahi işlem ancak iç hukukun izin vermesi, hastanın sağlık ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayacağının düşünülmesi ve hastanın aydınlatılmış onam vermesi durumunda yapılabilir. Hastanın aydınlatılmış onam veremediği durumlarda ise tıbbi müdahaleye ancak bağımsız inceleme sonrasında izin verilmelidir. Akıl hastalığına yönelik psikocerrahi ile diğer müdahaleci ve geri dönüşü olmayan tedaviler, bir ruh sağlığı merkezinde aydınlatılmış onam olmadan bir hastaya asla uygulanamayacaktır.58 Kişinin onuru ve özerkliği açısından temel olan, reddin makul olması koşuluyla, istenmeyen tedavileri reddetme hakkı da dâhil olmak üzere, psikiyatrik tedavisiyle ilgili karar verme hakkının bulunmasıdır. Psikiyatristlerin rızanın etik temelleri ve rızaya ilişkin yasal gereklilikler konusunda bir farkındalığa sahip olmaları önemli olarak görülmektedir. Tedaviye yönelik hasta tarafından verilen onay, tüm değerlendirme süreçlerinin, teşhis araştırmalarının ve prosedürlerinin tüm yöntemlerine ve (veya) fiziksel, tıbbi veya psikoterapötik müdahalelerin yanı sıra sürekli izlemeye ilişkin izni de kapsayacağı değerlendirilmektedir.59 Aydınlatılmış onamın gerçekleştirilme sürecinde hekim ile hasta arasındaki iletişim önemlidir. Uzmanlar, hastalarına tıbbi tedavi ve bakımlarıyla ilgili bilinçli kararlar verebilmeleri için ihtiyaç duydukları bilgileri sağlamalı ve hastalarının bilinçli bir karar vermesine olanak vermek için gerekli olabilecek her türlü bilgi alışverişini kolaylaştırmanın yollarını da aramalıdır. Uzmanlar kendilerine yöneltilen her türlü soruyu ellerinden geldiğince ve kanıta dayalı uygulamalara uygun olarak yanıtlamalıdır. Uzmanlar sürekli olarak tedavi konusunda onay görüşmelerine katılmaya ve bu konuşmaların içeriğini kalıcı tıbbi kayıtların bir parçası olarak uygun şekilde belgelemeye de hazırlıklı olmalıdır.60 Uzmanlar, önerilen herhangi bir tıbbi bakımı kabul etme veya reddetme hakkı da dâhil olmak üzere, hastaların özerk kararlarına saygı duymalıdır. Bu yaklaşım uzmanların özerklik ve bilişsel kapasite 58 BM 46/119 sayılı Genel Kurul Kararı, 11’inci madde. 59 Neilson/Chaimowitz, s. 1-2. 60 Neilson/Chaimowitz, s. 2.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1