241 TBB Dergisi 2024 (171) Alper KÜÇÜKAY - Burcu KÜÇÜKAY dır.69 Psikolojik bozukluk, kişinin tedavi olma ihtiyacını kabul etmesini, neye onam verdiğini anlamasını ve kavramasını, müdahalelerin lehinde ya da aleyhinde tercih yapmasını ve onamını ifade etmesini engellemiyor ise kişi aydınlatılmış onam vermeye ehil olarak görülmektedir.70 VI. AYDINLATILMIŞ ONAMLA İLGİLİ KRİTİK KONULAR VE AYIRT ETME GÜCÜ Aydınlatılmış onam gerekliliği başka bir yükümlülük tarafından geçersiz kılınarak askıya alınabilir veya sınırlandırılabilir. Bazen başkalarının zarar görmeme hakkı, kişinin tedaviyi reddetme hakkından öncelikli olabilir. Bazı kritik durumlarda ya da herhangi bir zamanda hastanın rızasını geri çekme hakkından da söz edilebilmektedir. Tedavi sırasında hastanın rızasını geri çekmesi durumunda tıbbi deliller, tedavinin sonlandırılmasının hayati tehlike oluşturacağını veya hastanın sağlığı açısından acil ve ciddi sorunlar yaratacağını öne sürmediği sürece, hekimin tedaviyi durdurmak zorunda olduğu belirtilmektedir. 71 Şizofreni72 gibi psikotik belirtilerin73 şiddetli olduğu, hastalığın alevli dönemlerinde bilişsel işlevselliğin olumsuz etkilendiği hastalıklarda kişinin onam verme kapasitesi de olumsuz etkiye uğramaktadır.74 Bu nedenle bu tür hastalık dönemlerinde bulunan kişileri değerlendirmek, ayırt etme gücüne ya da yetkinliğine sahip olup olmadığını tespit etmek bilhassa önem taşımaktadır. Hastanın onamı tıbbi kayıtlarda belgelenmelidir. Tedavinin ve prognozun içeriğinin ana noktaları, hastanın dile getirdiği özel endi69 Günler, s. 104. 70 Werdie C. Van Staden/Christia Krüger, “Incapacity to give informed consent owing to mental disorder”, Journal of Medical Ethics, 2003, Vol. 29, s. 41–43. 71 Neilson/Chaimowitz, s. 4. 72 Şizofreni aktif olduğunda semptomlar sanrılar, halüsinasyonlar, düzensiz konuşma, düşünme sorunları ve motivasyon eksikliğini içerebilir. Kaynak: What is Schizophrenia? America Psychiatric Association, https://www.psychiatry.org/patients-families/schizophrenia/what-is-schizophrenia#:~:text=Schizophrenia%20 is%20a%20chronic%20brain,thinking%20and%20lack%20of%20motivation. 73 Psikotik belirtiler: sanrı ve halisünasyon vb. 74 Zeynep Maçkalı, “Ruhsal Bozukluklarda Bilgilendirilmiş Onam ve Onam Verme Kapasitesi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2014, C. 6, S. 3, s. 231-233.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1