243 TBB Dergisi 2024 (171) Alper KÜÇÜKAY - Burcu KÜÇÜKAY bilgilerin anlaşılmasını ve bir karar vermenin (veya verememenin) sonuçlarının takdir edilmesini ifade etmektedir. Kapasitenin klinisyenler tarafından uygun şekilde yürütülen klinik bir değerlendirme olduğu da ifade edilmektedir.79 Bir hastanın tedaviye rıza gösterme kapasitesi, bir seçim yapma yeteneğini sınırlayan çok sayıda zihinsel faktör nedeniyle tehlikeye girmiş olabilir. Bu faktörler buradakilerle sınırlı olmamak üzere, psikoz, demans, zihinsel engellilik, şiddetli duygudurum bozuklukları, madde kullanımı ve kafa travması ile ilişkili belirli semptomlar olarak sıralanabilir.80 Konuyla ilgili olarak Kanada Yüksek Mahkemesi verdiği kararlarda iki faktörü özellikle vurgulamıştır: Birincisi, hasta tedavi kararı vermeyle ilgili bilgileri anlayabilmelidir ki bu anlayış, ilgili bilgiyi işlemek, kavramak ve saklamak için bilişsel yeteneği gerektirir. İkincisi, hasta kararın verilmesi veya verilmemesinin makul olarak öngörülebilir sonuçlarını takdir edebilmesidir. Bu durum, hastanın ilgili bilgileri kendi koşullarına uygulayabilmesini ve bir kararın verilmesi veya verilmemesinin öngörülebilir risklerini ve faydalarını tartabilmesini gerektirmektedir.81 Bir ruh sağlığı merkezine yatırılan hasta, kabulünden sonra mümkün olan en kısa sürede, anlayacağı bir şekil ve dilde, kararda bahsedilen ilkeler ve iç hukuk kapsamındaki tüm hakları konusunda bilgilendirilmelidir. Hastanın bu bilgileri anlayamaması halinde ve bu süre boyunca hastanın hakları, varsa ve uygunsa yasal temsilcisine ve hastanın çıkarlarını en iyi temsil edebilecek kişi veya kişilere iletilmelidir. Bunun yanı sıra, yeterli zihinsel kapasiteye sahip bir hasta, kendisi adına bilgilendirilmesi gereken bir kişiyi ve aynı zamanda sağlık tesisinin yetkililerine kendi çıkarlarını temsil edecek bir kişiyi aday gösterme hakkına da sahip olduğu kabul edilmiştir.82 79 Neilson/Chaimowitz, s. 8. 80 Jeremy J. Skipworth/John Dawson/Pete M Ellis, “Capacity of forensic patients to consent to treatment” The Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 2013, Vol. 47, Issue 5, s. 443–450. 81 Canada Supreme Court Judgments, Starson v. Swayze, 2003 SCC 32, [2003] 1 S.C.R. at p 761 per Major J. 82 BM 46/119 sayılı Genel Kurul Kararı, 12’nci madde.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1