129 TBB Dergisi 2024 (172) Onur GÜRER dönemde yapılan anayasalar, kanunlar vb. hukuki düzenlemeler bu genişlemenin damgasını taşımıştır. Dünya kapitalizminin ‘70’li yıllardan itibaren girmiş olduğu iktisadi krizler ve bu krizlere cevap olarak piyasalaştırma ve özelleştirme uygulamaları nedeniyle kamu hizmetinin alanının oldukça daraldığı söylenebilir.1 Özelleştirmeler, üretilen malların ve sunulan hizmetlerin metalaştırılması, başka bir deyişle piyasalaştırma sürecinin öncüsü Birleşik Krallık olmuştur. Bu uygulamalar Türkiye’ye de ilham olmuş ve neredeyse aynı biçimde uygulanmıştır. Meta üretimi, özel mülkiyet, devlet mülkiyeti gibi kavramların üretim ilişkileriyle doğrudan bağlantısının bulunması ve bunun da kamu hizmetinin sunulmasında önemli bir etkisinin olması nedeniyle, Birleşik Krallık’ta kamu hizmetinin tarihsel gelişimi ve dönüşümü krizi çalışmamızda bu kavramlar bağlamında ele alınmıştır. Kamu hizmetinin nasıl örgütleneceği, yürütüleceği ve yurttaşların buna aktif katılımını sağlama konularında kestirme bir yol bulmak mümkün değildir. Bu konuda verilebilecek en genel cevap, toplumsal sınıfların örgütlenerek kendi çıkarları doğrultusunda iktidarı veya iktidarın sınıfsal karakterini değiştirmeleridir. Toplumların ve devletlerin yapısındaki dönüşüm, kamu hizmetinin alanının genişleme ve daralma diyalektiğini belirleyecektir. I. ÜRETİM TARZI DEVLET VE KAMU HİZMETİ Tarih, insanların eylemleri sonucu ortaya çıkar, fakat insanın tarihi yapabilmesi için yaşamak için uygun koşullara sahip olması gerekir. Yaşam her şeyden önce yeme, içme, barınma, giyinme gibi çeşitli ihtiyaçları içerir.2 Bütün bu yaşamsal unsurları elde edebilmek için insanlar üretim faaliyetinde bulunurlar. Bilinç, din vb. kavramlar insanları hayvanlardan ayırt etmek için kullanılabilir; fakat bu konuda asıl ayırt edici olan, yaşam araçlarının üretimidir.3 Üretim tarzı, üretim ilişkileri ve üretici güçler arasındaki özel bir ilişki biçimidir. Üretici güçler, doğayı dönüştürme gücü anlamına ge1 Janet Newman/John Clarke, Publics, Politics and Power: Remaking the Public in Public Services, Sage Publications, London, 2009, s. 7. 2 Karl Marx/Frederick Engels, Selected Works in Three Volumes, Progress Publishers, Moscow, 1976, s. 30. 3 Ibid., s. 20.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1