130 Birleşik Krallık’ta Kamu Hizmetinin Tarihsel Dönüşümü lir.4 Emek, sermaye, toprak ile birlikte üretim araçları5 üretici güçleri oluştururken, üretim ilişkileri; mülkiyet ilişkilerini, sınıflar arası güç dengelerini ve ilişkilerini kapsar. Bu üç ilişkinin de toplumsal yaşamdaki görünümü hukuk aracılığıyla olur. Dolayısıyla üretim ilişkileri ve hukuk arasında yakın bir bağ bulunur.6 Bugün dünyanın neredeyse tamamında kapitalist üretim tarzı egemendir. Kapitalist üretim tarzında, üretim araçları üzerinde özel mülkiyet egemendir, meta üretimi ve değişimi esastır, işçiler piyasada emek güçlerini satarak ve artı değer yaratarak üretim sürecine katılır.7 Üretim faaliyetinin sürekliliğinin sağlanması için emek gücünün yeniden üretilmesi gerekir. Emek gücünün yeniden üretilmesi; insanlara yiyecek, giyecek, yakıt, barınak gibi geçim araçlarının sağlanmasıyla olur. Böylece üretici, yaşamını sürdürecek ve üretim sürecindeki yerini alacaktır. Modern devlet, üretim tarzının ve üretici güçlerin yeniden üretilmesine yardımcı olan bir aygıttır.8 Yeniden üretimin sağlanabilmesi için eğitim, sağlık, ulaşım, barınma9 gibi konularda birtakım faaliyetlerin yürütülmesi gerekmektedir. İşte bu faaliyetler, kamu hizmeti olarak karşımıza çıkmaktadır. Kamu hizmetini kural olarak10 devlet yürütür. Devlet, iktisadi ve politik açıdan egemen olan sınıfın 4 David Harvey, Limits to Capital, 2nd Ed. Verso, London, 2006, s. 99. 5 Hammadde, makineler, üretim binaları. 6 Onur Karahanoğulları, “Marksizm ve Hukuk”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. LVII, S. 2, 2002, s. 63. 7 Karl Marx, Kapital, C. II, Sol Yayınları, Ankara, 1992, s. 56-58. 8 Louis Althusser, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, İthaki Yayınları, Çev. Alp Tümertekin, İstanbul, 2003, s. 117, 156-157; David Harvey, The Enigma of Capital and the Crises of Capitalism, Oxford University Press, New York, 2010, s. 233. 9 Isınma, su ve elektrik harcamaları barınmanın doğal birer parçası sayılmalıdır. 10 Bu ifadeden, kamu hizmetinin istisnai olarak özel hukuk kişileri eliyle yürütülebileceği anlamı çıkmaktadır. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için bkz. Ali. Ü. Azrak, “Millileştirme ve Kamu Hizmeti”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. XXXVI, S. 1-4, 1970, s. 59-vd.; Pertev Bilgen, “Kamu Hizmeti Hakkında”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, C. I, S. 1, 1980, s. 113-116; Onur Karahanoğulları, Kamu Hizmeti: Kavram ve Hukuksal Rejim, 3. Bas.,Turhan Kitabevi, Ankara, 2015, s. 54-72; Sedat Çal, “İdare Hukukunda Metalaştırma Serüveni: 1980’lerden Bugüne Kamu Hizmetinde Başkalaşım ve İdare Hukukunun Bu dönemeçteki Kimlik Sorunsalına Bakışlar”, Türkiye’nin Hukuk Sisteminde Yapısal Dönüşüm, Ed. Ali Murat Özdemir/Muammer Ketizmen, İmge Yayınları, Ankara, 2014, s. 124-127.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1