133 TBB Dergisi 2024 (172) Onur GÜRER rinden koparılmış ve geçinmek için ücretli emek sistemine bağlanmıştır. Su gücünün ve buharın üretimde kullanılmasının ortaya çıkardığı sanayi devrimiyle birlikte evdeki ya da atölyedeki üretim süreci fabrikalara kaymış25 ve bu süreç içerisinde sanayi kapitalizmi gelişmiştir. Sömürgelerdeki hammaddelerin metropollere aktarılmasıyla ilk sermaye birikimi sağlanmış, uzun çalışma saatleri ve düşük ücretlerle kadın ve çocuk emeği de dâhil olmak üzere emek sömürüsü inanılmaz boyutlara ulaşmıştır. Modern kamu hizmetinin Britanya’da ve Kıta Avrupası’nda ortaya çıkışı, kapitalizmin gelişmesiyle paralel gitmiştir. Yalnız kapitalizmin emekleme döneminde, kamu hizmetinin çok sınırlı bir ölçekte kaldığını ve sayıca az bir yurttaş kitlesine ulaştığını belirtmeliyiz. Birçok kamu hizmeti kuruluşu, hayırsever veya dini örgütler olarak ortaya çıkmış, bunların faaliyetleri devlet tarafından devralınmış ve sonrasında bu kuruluşlar tekrar özel sektöre devredilmiştir.26 Üretim sürecinin örgütlenmesi açısından kapitalizmin gelişmesi, Britanya toplumunun ihtiyaçlarını da artırmıştır. Bu ihtiyaçların karşılanması yolunda Aralık 1942’de, Birleşik Krallık’taki refah devleti uygulamalarının temeli olan Sosyal Güvenlik ve Bağlantılı Hizmetler Raporu (Social Insurance and Allied Services)27 yayımlanmıştır. Rapor, büyük oranda sosyal güvenlik sistemiyle ilgilidir ve işsizlik, hastalık ve emeklilik konularında yurttaşlara güvenceler sunulmasını önermektedir.28 1948 yılında kurulan, devlet tarafından yürütülen ve vergilendirme yoluyla finanse edilen Ulusal Sağlık Sisteminin (National Healthcare System) temelleri de bu rapora dayanmaktadır.29 Sistemin esas işlevi, Birleşik Krallık yurttaşlarının mali güçleri yettiği oranda ödediği vergilerle nitelik25 Maurice Dobb, Capitalism Yesterday and Today, Monthly Review Press, New York, 1962, s. 34-35. 26 Tony L. Doherty/Terry Horne, Managing Public Services – Implementing Changes, Routledge, London, 2002, s. 4. 27 Rapor, William Henry Beveridge tarafından hazırlandığı için O’nun ismiyle anılmaktadır. 28 Laura Nistor, Public Services and The European Union: Healthcare Health Insurance and Education Services, T.M.C Asser Press, The Hague, 2011, s. 19. 29 https://www.sochealth.co.uk/national-health-service/public-health-andwellbeing/beveridge-report, Erişim Tarihi: 10.1.2024.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1