246 Augustus Dönemine ve Augustus Kanunlarına Genel Bir Bakış yorumlar da aşırıya kaçmadıkça Augustus’u rahatsız etmedi. Özellikle senatörler bu kanun bakımından Augustus’u pek çok kez korkusuzca mahcup edebilmiş, Augustus ise senatus’un seçkin üyesinden başka bir şey olmadığına dair yarattığı görüntüyü korumak bakımından mantıklı davranarak senatörleri korkutacak herhangi bir davranış sergilememişti.85 Lee’nin “erkekleri meclis kanunlarıyla iyi yapma çabası” olarak açıkladığı,86 Augustus’un kendi kızını da sürgüne gönderme pahasına sadık kalmaya çalıştığı Lex Iulia de Adulteriis Coercendis, Roma’nın ahlakını düzeltme bakımından ciddi başarılar elde etmemiş olsa da, olumlu sonuçları da mevcuttur. Örneğin, koca ve aile babasına gelenekler aracılığı ile tanınan kadını öldürme hakkı bu yasa ile sınırlandırılmış ve suçluların her şekilde yargılanması sağlanmaya çalışılmıştır. Yargılama sonucu verilen hükümlerde de yumuşama dikkat çekmektedir.87 Bu gibi örneklere rağmen kanunun asıl amacının ahlakı sağlamaktan çok devletin aile işlerine karışma noktasında güçlendirilmesi olduğu açıktır. 3. Lex Iulia Iudiciorum Privatorum et Publicorum Lex Iulia iudiciorum publicorum ve Lex Iulia Iudiciorum Privatorum aslında iki ayrı kanun olsa da çoğunlukla kaynaklarda lex Iuliae iudiciariae ismiyle, tek bir kanun gibi anılırlar. Söz konusu kanunlarda yer verilen kurallar, kısmen Iustinianus’un Digesta’sındaki atıflardan kısmen de hukuki ve edebi kaynaklardan bilinmektedir. Yargı işleri ile ilgilenen magistralıklar ve hâkimler, bir davadaki taraflar ve avukatları, şahitlik ve benzeri konularda çeşitli meselelerle ilgili hükümler içermektedirler. Bir anlamda usul kanunu niteliğindeydiler ve usul hukukunda çok önemli değişikliklere sebep olmuşlardır.88 Roma’nın eski zamanlarında Roma usul hukukunda legis actio (kanuni dava şekilleri89) denilen sistem hâkimdi. Bu sistem açılabilecek 85 Goldsworthy, s. 363. 86 Robert Warden Lee, M.Ö. 753’ten M.S. 1948’e kadar Roma Hukuku Tarihi bir Bakış, Filiz Kitapevi, İstanbul 2002, s. 18. 87 Tamer, “cinsel suçlar”, s. 232. 88 Adolf Berger, Encyclopedic Dictionary of Roman Law, New Jersey 2004, s. 554. 89 Bülent Tahiroğlu/Belgin Erdoğmuş, Roma Usul Hukuku, Der Yayınları, İstanbul, 1997, s.15.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1