248 Augustus Dönemine ve Augustus Kanunlarına Genel Bir Bakış veya reddedebilen bir praetor ise her durumda hakkaniyetin gereklerini yerine getirebiliyordu.95 Lex Iulia iudiciorum publicorum ise ceza usul hukukuna yönelik düzenlemeler içermekte, hangi mahkemenin hangi davalar ile uğraşacağını belirlemekteydi. Özellikle legis actio sistemini ortadan kaldıran değişiklik çok önemli olsa da bunun çıkış noktasının Augustus’un aklı olduğunu söylemek çok doğru olmayacaktır. legis actio sistemi, Augustus princeps olduğunda zaten zayıflamış ve Lex Aebutia’dan beri önemini yitirmeye başlamıştı. Dolayısıyla bu değişimin hukukun gelişimin doğal sonucu olduğu söylenebilir. 4. Lex Iulia de Ambitu Ambitus, bir seçimde oy toplayabilmek adına rüşvet verme suçu olarak ifade edilebilir. Ancak kavram daha geniş anlamıyla; rüşvet olarak bir şeylerin verilmesi (para, mal vs.) yanında seçime hile karıştırılması ya da seçimde rakibi ortadan kaldırmaya yönelik hareketleri de kapsar.96 Umur’un ifadesi ile seçimlerde yapılan “dalavereler”dir.97 İnsanlık tarihinde, demokratik şekilde seçimin yapılmaya çalışıldığı belki de her durumda; seçimlere hile karışması, hile şüphesi veya en azından hile yapıldığı dedikodusu mevcut olmuştur. Roma devleti de bu gibi dalaverelerden çok çekmiş, yozlaşmış seçim uygulamalarını düzenlemek ve seçimlerde hile yapılmasına engel olmak adına Roma tarihinde pek çok düzenleme yapılmıştır.98 Bu düzenlemelerden, altında Augustus’un imzası olanı; Lex Iulia de Ambitu ismini taşır. Roma’da M.Ö. 27 – M.Ö. 23 yılları arasında Augustus her yıl güvenilir bir yandaşı ile birlikte consul olarak seçilmişti. Augustus’un bu seçim başarısının arkasında hile aramak çok da makul olmayabilir çünkü Actium zaferi, doğu istilası tehdidine karşı geleneklere sarılma faaliyeti, zaferlerin arkasından gelen merhametli davranışlar ve 95 Tilson, s. 7-8; Tahiroğlu/Erdoğmuş, s.25. 96 Pervin Somer, “Roma İmparatorluğunda Seçim Yolsuzlukları ve Ambitus”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Bülent Tahiroğlu’na Armağan, 2017, C. 23, S. 3, s. 34. 97 Umur, s. 118. 98 Bu düzenlemeler hakkında ayrıntılı bilgi için bknz; Somer, s. 49 vd.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1