s. 263-292 TBB Dergisi 2024 (172) ROMA HUKUKUNDA SOCIETAS (ADİ ORTAKLIK)’TA ORTAKLARIN KAZANCA VE ZARARA KATILMASI VE SOCIETAS LEONINA (ASLAN PAYI ORTAKLIĞI) ALLOCATION OF SHARES IN PROFITS AND LOSSES IN TERMS OF SOCIETAS AND SOCIETAS LEONINA IN ROMAN LAW Setenay BAYTEMİR TARHAN* Özet: Societas iki veya daha fazla kişinin ortak ve meşru bir amaca ulaşmak üzere mal ve emeklerini bir araya getirmeyi taahhüt ettiği rızaî bir sözleşmedir. Ortaklar, ortaklığın kazancına ve zararına hangi paylarla katılacaklarını belirleyebilmektedir. Kazanca ve zarara katılım payının ortaklar tarafından belirlenmemesi veya bunlardan birinin belirlenmesiyle birlikte diğerinin belirlenmediği hallerde hangi prensibin geçerli olması gerektiği Roma hukukunun birincil kaynaklarında belirtilmiştir. Kazanca ve zarara katılım payının eşit olmaması ile payların hakem tarafından belirlenmesi hususu Romalı hukukçular tarafından ayrıca tartışılmıştır. Bundan başka, bir ortağın kazanca katılmadan sadece zararı üstlendiği ortaklık tipi olan societas leonina (aslan payı ortaklığı) hakkında prensipler belirlenmiştir. Çalışmada ilk önce Roma hukukunda societas kavramı ve societas’ın unsurları kısaca incelenmiştir. Daha sonra societas’ta ortakların kazanca ve zarara katılması hususunda Roma hukukunda geliştirilen prensipler ele alınmıştır. Çalışmada societas leonina kavramı ve kavramın tarihsel kökleri üzerinde ayrıca durulmuştur. Bu doğrultuda çalışmada Roma hukukunun birincil kaynakları olan Corpus Iuris Civilis’in Digesta bölümündeki metinler, Gaius’un ve Iustinianus’un Institutiones eserindeki metinler ile Phaedrus’un “İnek, Keçi, Koyun ve Aslan” isimli fabula’sı incelenmiş ve Klasik Hukuk Dönemi hukukçuları arasındaki tartışmalara yer verilmiştir. Societas kurumu, çağdaş hukukumuzdaki adi ortaklığın kökenini oluşturmaktadır. Neticede çalışma, çağdaş hukukumuzun konuya bakış açısına benzeyen ve ondan farklılaşan yönlerinin tespit edilmesini hedeflemektedir. * Arş. Gör. Dr., Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Roma Hukuku Anabilim Dalı, [email protected], ORCID: 0000-0001-5324-8374, Makalenin Gönderim Tarihi: 07.04.2024, Kabul Tarihi: 17.05.2024
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1