266 Roma Hukukunda Societas (Adi Ortaklık)’ta Ortakların Kazanca ve Zarara Katılması ve Societas Leonina (Aslan Payı Ortaklığı) M.Ö. 2. yüzyıldan itibaren Romalıların yabancılarla ticari ilişkilerinin gelişmesi, kazanç elde etme amaçlı farklı türlerde societas’ların kurulmasına ve societas kavramının gelişimine vesile olmuştur.4 Bahsi geçen dönemde savaşlar, Roma ekonomisinin itici gücü haline gelmiştir. Savaşlarla yeni toprakların elde edilmesi, iş ve yatırım imkânı sağlamıştır. Benzer şekilde fethedilen yerlerdeki halklar köleleştirilmiş böylelikle ucuz köle emeği elde edilmiştir. Eyaletlerden elde edilen vergiler ile savaş ganimetlerinden Roma büyük kazanç sağlamıştır. Kartaca ile Roma arasında yapılan savaşlara kadar ekonomik yapı, kendine yetebilen bir karakter gösterirken, büyüyen başkent ve ihtiyaçları sürekli artan ordu karşısında Devlet yeterli olmamaya başlamıştır. Ticari amaçlı ortaklıkları ifade eden societas kurumu da böylelikle Kartaca ile yapılan savaşlara bağlı olarak Roma ordusunun ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla gelişmeye başlamıştır. Ticaretin gelişmesi, önceki dönemlerde servetin tek kaynağı olan toprak zenginliğinin giderek zayıflamasına neden olmuştur.5 Roma hukukunda societas’ın üç unsuru kabul edilmektedir: Öncelikle societas’ın ortaklarının ortak olma hususunda niyet ve iradelerinin mevcut olması ve bu hususta rızalarının uyuşması gerekmektedir. Affectio societatis olarak adlandırılan bu unsurun ortaklık devam ettiği sürece mevcut olması gerekmektedir.6 Affectio societatis’in heredes’in oluşturduğu consortium adı verilen miras ortaklığı bulunmaktadır. Bu hususta bkz. Alan Watson, “Consensual Societas Between Romans and the Introduction of Formulae”, RIDA, 1962, C. 9, S. 3, s. 431; Carl Wium Westrup, Introduction to Early Roman Law, Comparative Sociological Studies, The Patriarchal Joint Family, III. Patria Potestas, Copenhagen, Oxford University Press, 1939, s. 270; Gyorgy Diosdi, Ownership in Ancient and Preclassical Roman Law, Budapest, Akademiai Kiado, 1970, s. 44; Carlo Alberto Maschi, Disertiones, Ricerche Intorno alla Divisibilità del Consortium nel Diritto Romano Antico, Milano, Società Editrice Vita e Pensiero, 1935, s. 57; Paolo Frezza, “L’istituzione della Collegialità in Diritto Romano”, Studi in Onore di Siro Solazzi nel Cinquantesimo Anniversario del suo Insegnamento Universitario, Napoli, Eugenio Jovene, 1948, s. 529-530; Vincenzo Arangio-Ruiz, La Società in Diritto Romano, Napoli 1950, s. 7; Mario Bretone, “Consortium e Communio”, LABEO, 1960, C. 6, s. 175. 4 Maschi, Disertiones, s. 58; Gönenç, Societas, s. 14-15. 5 Bülent Tahiroğlu, “Roma Devleti’nin İktisadi Krizleri”, İÜHFM, 1981, C. 45, S. 1-4, s. 680-681. 6 Gai. Inst. 3.151
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1