287 TBB Dergisi 2024 (172) Setenay BAYTEMİR TARHAN Kavramın Roma hukukundan sonraki gelişimi incelendiğinde glossatorların68 ve commentatorların69 da societas leonina kavramıyla ilgilendikleri anlaşılmaktadır.70 Çağdaş hukukumuzda da Roma hukukundaki gibi aslan payı ortaklıkları kabul edilmemektedir. Zira taraflardan birinin sadece zarara katılacağına yönelik anlaşma, taraflar arasındaki ilişkinin ortaklık olarak nitelendirilmesini engellemektedir. Nitekim bu gibi hallerde ortak amaç unsuru yönünden ortaklığın sakat olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte, doktrinde bu yolla tarafların başka bir hukuki işlemi amaçladıklarının kabullüyle anlaşmanın niteliğine göre garanti taahhüdü, bağışlama ve kefalete ilişkin hükümlerin uygulanabileceği yönünde görüşler de mevcuttur.71 ilişki hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Söğütlü, Roma Özel Hukuku, s. 518-519; Rado, Borçlar, s. 111; Gönenç, Societas, s. 15-16; Bretone, “Consortium”, s. 165; Emilio Betti, Istituzioni di Diritto Romano, Volume Primo, Padova, Cedam, 1947, s. 426-427; Marina Evangelisti, “Sull’origine Policentrica della Societas Consensu Contracta”, Liber Amicorum per Massimo Bione, Milano, 2011, s. 204-205; Ali Selkor Atak, “Consortium Ercto Non Cito”, Prof. Dr. Belgin Erdoğmuş’a Armağan, İstanbul, Beta, 2011, s. 31, 35-36. 68 Bologna Hukuk Okulunda 12. yüzyıl başlarından itibaren skolastik doktrine göre faaliyet gösteren hukukçulara verilen isimdir. Umur, Lügat, s. 79. 69 13. ve 15. yüzyıllar arasında skolastik doktrine göre faaliyet gösteren hukukçulara verilen isimdir. Glossatorların aksine Roma hukukunun uygulamada yeniden geçerli kılınmasına ve pratik amaçlara yönelik çalışmalara ağırlık vermişlerdir. Erdoğmuş, Roma, s. 82. 70 Societas leonina’nın geçersizliği hususundaki tartışmalar Roma hukukunun Klasik Dönemi’nden sonra da varlığını sürdürmüştür. Bu kapsamda kazancın ve zararın ortaklar arasında paylaşılması ve societas leonina hakkındaki tartışmalara öncelikle Glossatorlar tarafından katkı sağlanmıştır. Glossatorlar lucrum (kazanç) ve damnum (zarar) terimlerinin anlamını izah etmeye odaklanmışlardır. Ayrıca, günümüze ulaşan eserlerinden anlaşıldığı kadarıyla Glossatorlar da societas leonina’yı geçersiz kabul etmişlerdir. Yine Glossatorlar, ortaklıkta ortaklardan birinin kazancın çok büyük bir kısmına sahip olmakla birlikte diğer ortağına nummo uno (bir adet madeni para) tutarında bir pay vererek societas leonina’nın geçersizliğini bertaraf etme imkânını tartışmışlardır. Bundan başka Commentatorlar da societas leonina hakkındaki tartışmalara katılmışlardır. Commentatorlardan Baldus de Ubaldis, ortaklardan birinin kazancın tamamını aldığı ve diğer ortağın zarara katlandığı ortaklıkların societas leonina olarak isimlendirildiğini ve bu türden ortaklıkların geçersiz olduğunu belirtmiştir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Tomasz Palmirski, “The Societas Leonina in the Work of Commentators”, Zeszyty Prawnicze, 2018, C. 18, S. 4, s. 248 vd. 71 Tartışmalar hakkında bkz. Şener, “Ortaklık”, s. 726.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1