331 TBB Dergisi 2024 (172) Mehmet Emin ÇAĞIRAN Bu çıkmaza karşılık Filistin meselesinde hukuku uygulanabilir kılmak isteyen devletler dolaylı bir yol buldular: UAD’dan istişari mütalaa (danışma görüşü) talep etmek. Divan’dan herhangi bir hukuki meseleyle ilgili olarak istişari mütalaa talep etme yetkisi BM Genel Kurulu ve Güvenlik Konseyi ile Genel Kurulun iznine tabi olarak uzmanlık kuruluşlarına tanınmıştır.5 İstişari mütalaa talebinde devletlerin rızası aranmaz. Filistin halkını destekleyen devletler (çoğunlukla üçüncü dünya ülkeleri) sahip oldukları çoğunluktan yararlanarak 2004 yılında BM Genel Kurulunda bu yönde bir karar alınmasını sağladılar. Genel Kurul kararında Divan’dan İsrail’in işgal altındaki topraklarda Filistinlileri kontrol altında tutmak için duvar inşa etmesinin hukuki sonuçlarıyla ilgili görüş bildirmesini istedi. İstişari görüş usulü bir yargılama değildir, keza bağlayıcılığı yoktur fakat uluslararası alanda en üst seviyedeki yargı organı olan UAD’nin konuyla ilgili yaptığı değerlendirme önemli bir ağırlığa sahip bulunmaktadır. Böylece ilk kez İsrail’in bir uygulaması (Filistinlilerin yerleşim yerlerini duvarlarla çevreleme politikası) hukuk terazisinde tartılıp ne olduğu ortaya konulmuş oldu.6 İsrail’in Filistin meselesindeki uygulamalarını sorgulamak için istişari mütalaa usulü 2022’nin sonunda bir kez daha kullanıldı. Yine BM Genel Kurulu 30 Aralık 2022 tarihli kararıyla UAD’den bu kez daha genel nitelikli sorulara vereceği cevapla duruma açıklık getirmesini istedi: “(a) İsrail’in Filistin halkının kendi geleceğini belirleme hakkını sürekli ihlalinin; 1967’den bu yana Filistin topraklarını uzun süreli işgali, yerleşime açması ve ilhakının; Kudüs’ün nüfus yapısı, karakteri ve statüsünü değiştirmek için kabul ettiği ayrımcı mevzuat ve tedbirlerin hukuki sonuçları nelerdir? (b) Paragrafta (a)’da anılan politika ve uygulamalar işgalin hukuki statüsünü nasıl etkilemektedir ve diğer devletler ve BM açısından bu statüden kaynaklanan hukuki sonuçlar nelerdir?”7 2024 yılı itibariyle süreç devam etmektedir. II- SOYKIRIM DAVASININ ARKA PLANI 7 Ekim 2023 günü Hamas’ın eylemlerinden sonra İsrail’in Gazze bölgesine yönelik başlattığı askerî harekâtta bölgedeki Filistin halkının topyekûn hedef alınması, hastaneler, okullar, ibadet yerleri, altya5 BM Andlaşması, madde 96. 6 Legal Consequences of the Construction of a Wall, I.C.J. Reports 2004, s. 136 vd. 7 Request for advisory opinion transmitted to the Court pursuant to General Assembly resolution 77/247 of 30 December 2022, 17 Ocak 2023.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1