359 TBB Dergisi 2024 (172) Mehmet Emin ÇAĞIRAN meden insanı yardım tedbiri almak ciddi bir yargılama sürecinden ziyade Divan’ın bir şeyler yapıyor görünmek politikası izlediği kanaati uyandırmaktadır. SONUÇ 2024 yılının en önemli uluslararası meselesi şüphesiz ki 2023 Ekim’inde başlayan ve hız kesmeden devam etmenin ötesinde insani sonuçları bakımından bütün insanlık için giderek bir utanç tablosu haline gelen Gazze “savaşıdır”. Savaş kelimesini kullanmamıza rağmen aslında tek taraflı ve insani hukuk kurallarının hiçe sayıldığı bir katliam söz konusudur. Fakat Gazze’nin bölge ülkeleri arasında potansiyel bir savaşın hatta bir dünya savaşının tohumlarını ektiğini söylemek abartılı olmayacaktır. Uluslararası politikanın bu en önemli gündem maddesi UAD önünde açılan Soykırım Sözleşmesinin Gazze’de Uygulanması Davası ile uluslararası yargının da müdahil olduğu bir mesele haline geldi. Dava henüz başlangıç aşamasında bulunmaktadır; yetki (kabul edilebilirlik) kararı ve esastan görülmesiyle ilgili karar daha sonra verilecektir. Bu aşamada davacı Güney Afrika’nın talebiyle dava konusu hakların telafi edilemez şekilde ihlal edilme riski bulunduğu ve Gazze’deki durumun aciliyeti sebebiyle Divan birkaç ay içerisinde üç ara karar vererek birtakım tedbirlerin uygulanmasına hükmetmiştir. İhtiyati tedbirler Divan’ın bilhassa 1990’lı yıllardan itibaren sıklıkla başvurduğu bir tekniktir. Statüde açık hüküm bulunmamakla birlikte ihtiyati tedbirlerin tıpkı esasla ilgili kararlar gibi bağlayıcı olduğu kabul edilmektedir.76 Bu tedbirleri alırken Divan davaya bakmaya prima facie yetkili olduğuna karar vermektedir. Verilen bu “ilk bakışta” yetki kararı geçicidir ve ihtiyati tedbirlerin alınmasına temel oluşturur; daha sonra Divan bu karardan bağımsız olarak davayı esastan görmeye yetkili olup olmadığına ayrıca karar verir. İhtiyati tedbir kararı tarafların sorumluğuyla ilgili bir değerlendirme değildir. Buna rağmen incelediğimiz davada olduğu gibi taraflardan sadece birisinin davra76 İhtiyati tedbirlerin bağlayıcılığı ile ilgili tartışmalar, içtihat ve doktrinde farklı görüşler ve Divanın LaGrand Davasında tedbirlerin bağlayıcılığına dair kararı için bk. A. Zimmermann and at alia (ed.), The Statute of the International Court of Justice, A Commentary, ibid, s. 1340-1347.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1