371 TBB Dergisi 2024 (172) Ayşenaz ÖZTÜRK çıkan meseleyi kendi hukukunda yer alan kategoriler ve kavramlar uyarınca vasıflandıracaktır.11 Vasıflandırma problemini keşfeden Kahn ve Bartin tarafından ortaya koyulan bu görüşü savunanlar, hangi durumlarda yabancı hukukun uygulanacağına yabancı hukukun kendisi karar verirse, mahkemenin kendi kanunlar ihtilâfı kurallarının uygulanması üzerinde hiçbir kontrolünün kalmayacağı görüşündedir.12 Bir ülkenin kanunlar ihtilâfı kuralı ehliyete milli hukukunun uygulanacağını söylüyorsa bu kuralın anlamı kanunlar ihtilâfı kuralını koyan ülkenin hukuku uyarınca ehliyete ilişkin kabul edilen meselelere milli hukukunun uygulanacağıdır.13 Kanunlar ihtilâfı kuralında yer alan hukuki konsept ve kategorilerin ne anlama geldiği kuralı koyan ülkenin hukukuna bakılarak anlaşılabilir.14 Bu görüşe göre, bir ülkenin uluslararası özel hukuk ve iç hukuk kuralları aynı hukuk sisteminin bir parçasını oluşturdukları için birinin diğerinin ışığında değerlendirilmesi doğaldır. Nitekim hâkim karşısındaki uyuşmazlığı ister istemez kendi yetiştiği ve bir parçası olduğu hukuk sistemi içerisinde değerlendirme refleksinde olacaktır. Lex fori uyarınca vasıflandırmayı savunanların diğer önemli argümanı vasıflandırmanın yapılacağı zamana ilişkindir. Vasıflandırma yabancı hukukun uygulanıp uygulanmayacağı veya uygulanacaksa hangi yabancı hukukun uygulanacağı tespit edilmeden önce yapılmalıdır.15 Hâkimin önündeki meselenin hukuki mahiyetini tespit etmeden yetkili yabancı hukuku bulabilme ve buna göre uyuşmazlığı çözme ihtimali yoktur.16 Dolayısıyla hâkimin yabancı bir hukukun vasıflandırmasını henüz o hukukun uygulanıp uygulanmayacağı yönünde bir karar vermeden önce kabul etmesi mantığa aykırıdır.17 Lex fori vasıflandırma, kanunlar ihtilâfı kurallarının uygulanabilmesi için gereken kavramları iç hukukta aramanın doğru olmadığı,18 11 Beckett, s. 49; Collier’s Conflict of Laws, s. 269. 12 Beckett, s. 49-57; Dicey, Morris&Collins,16th ed, 2022, s. 48. 13 Beckett, s. 50. 14 Beckett, s. 50. 15 Beckett, s. 50. 16 Berki, s. 271. 17 Beckett, s. 50. 18 Robertson, lex foriye göre vasıflandırmada, vasıflandırmanın “iç hukuk” uyarınca yapılması zorunluluğu olmadığını savunmuştur. Robertson’a göre lex fori terimi
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1