373 TBB Dergisi 2024 (172) Ayşenaz ÖZTÜRK dırma lehine ileri sürülen argümanlarla aynıdır; lex fori vasıflandırmayı savunanlar atıf kurumunun önemli muhalifleridir.26 B. Lex causeaya göre vasıflandırma Despagnet lex foriye göre vasıflandırmaya getirilen eleştirilerden yola çıkarak lex causaeya göre vasıflandırma teorisini geliştirmiştir.27 Despagnet’e göre hâkimin önündeki hayat ilişkisinin tâbi olduğu hukuk aynı zamanda onun vasıflandırılmasında da yetkili olan hukuktur.28 Hâkimin kendi kanunlar ihtilâfı kuralları uyarınca yetkili olan yabancı hukuku doğru uygulayabilmesi için söz konusu yabancı hukukun vasıflandırmasını benimsemesi gerekir.29 Bu görüşe göre her müessese tâbi olduğu hukukun kendisine verdiği anlam içerisinde değerlendirilmelidir.30 Hayat ilişkisine yabancı hukukun uygulanması, hayat ilişkisini yabancı hukukun yönettiği ve dolayısıyla hayat ilişkisinin mahiyetini yabancı hukukun belirlemesi gerektiği anlamına gelmektedir.31 Despagnet’e göre hâkimin önündeki uyuşmazlığa kendi kanunlar ihtilâfı kuralı uyarınca yabancı hukukun uygulanacağını söyleyip o uyuşmazlığı yabancı hukuka göre vasıflandırmaması yabancı hukuku hiç uygulamamasıyla eşdeğerdir.32 Bartin vasıflandırmanın lex foriye tâbi olduğunu öne süren orijinal tezine 1930 yılında şu sınırlamayı getirmiştir:33 “Lex fori vasıflandırma uya26 Beckett, s. 55. 27 Frantz Despagnet, “Des conflicts de lois relatifs a la qualification des rapports juridiques”, Clunet, 1898; Lorenzen, “The Theory of Qualifications and the Conflict of Laws”, Columbia Law Review, 20, 1920, s. 262; Robertson, (A Survey) s. 750; Robertson (Characterization), s. 27; Beckett, s. 58. 28 Lorenzen (The Theory of Qualifications), s. 262; Arthur Henry Robertson, “A Survey of the Characterization Problem in the Conflict of Laws: Part I. Previous Statements of the Problem in English”, Harvard Law Review, 52, 1939, s. 750. 29 Robertson (Characterization), s. 27; Lorenzen (The Theory of Qualifications) s. 263; Çelikel/Erdem, s. 81. 30 Martin Wolff, Das Internationale Privatrecht Deutschlands, 3rd ed., Springer, 1954, s. 154; Çelikel/Erdem, s. 81. 31 Lorenzen (The Theory of Qualifications), s. 262. 32 Lorenzen (The Theory of Qualifications), s. 262; Robertson, (A Survey) s. 750; Dicey, Morris&Collins, 16th Ed, 2022, s. 48. 33 Etienne Bartin, “La doctrine des qualifications et ses rapports avec le caractère national du conflit des lois”, 31 Recueil des cours, 1930, s. 565-603; Lorenzen, (Qualification, classification, or characterization), s. 747.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1