374 Uluslararası Tahkimde Vasıflandırmanın Hangi Hukuka Tâbi Olacağı Sorunu rınca belirli bir hukuki müesseseye uygulanmak üzere yabancı bir hukuk belirlendikten sonra bu hukukun uygulanması sırasında ortaya çıkan ve uyuşmazlığın karara bağlanması için gerekli olan tüm tâli vasıflandırmalar yabancı hukuka tâbidir”.34 Ancak hemen belirtmek gerekir ki Bartin’in “tâli vasıflandırmalar” olarak adlandırdığı faaliyet esasında teknik anlamda uygulanacak hukukun tespiti için yapılan bir vasıflandırma değildir. Burada kastedilen, hayat ilişkisi lex foriye göre vasıflandırılıp uygulanacak hukuk tespit edildikten sonra, söz konusu yabancı hukukun uygulanması sırasında karşılaşılan kavramlar yorumlanırken yabancı hukukta kendilerine verilen anlamın dikkate alınacağıdır.35 Cheshire ve Robertson bunu “ikinci derece vasıflandırma” olarak adlandırarak vasıflandırmayı lex causaenın tayin edilmesinden önce ve sonra olmak üzere zaman bakımından ayırmıştır.36 Yazarlara göre lex causaeya ulaşmak için yapılan vasıflandırma birinci derece vasıflandırmadır ve lex foriye tâbidir; lex causaeya ulaştıktan sonra yapılan vasıflandırmalar ise ikinci derece vasıflandırmadır ve lex causaeya tâbidir.37 Birinci derece vasıflandırma-ikinci derece vasıflandırma ayrımı bugün terk edilmiştir.38 Ancak bu ayrımdan bağımsız olarak yetkili yabancı hukuk tayin edildikten sonra, lex causaenın uygulanması sırasında lex causaeda yer alan hukuki kavram veya müesseselerin vasıflandırılması ihtiyacı doğabilir. Lex fori vasıflandırma uyarınca bir sözleşme veya haksız fiilin X hukukuna (lex causae) tâbi olduğu kabul edildiğinde, sözleşmenin kredi sözleşmesi mi yoksa rehin sözleşmesi mi olduğu veya işverenin işçinin haksız fiillerinden sorumlu olup olmadığı ve bu bağlamda işveren ve işçi ile ne kastedildiği gibi, söz konusu sözleşme veya haksız fiil ile ilgili ortaya çıkan tâli sorunlara elbette X hukuku (lex causae) uygulanır.39 Lex causaeya göre vasıflandırma görüşüne göre yetkili yabancı hukukun uygulanması sırasında karşılaşılan “tâli vasıflandırmalar” 34 Lorenzen, (Qualification, classification, or characterization), s. 747. 35 Beckett, s. 52. 36 Lorenzen (Qualification, classification, or characterization), s. 755. 37 Lorenzen (Qualification, classification, or characterization), s. 755. Robertson ve Cheshire hangi konuların ikinci derece vasıflandırmanın kapsamına girdiği konusunda fikir birliğine varamamıştır. 38 Nomer’e göre ikinci derece vasıflandırma yetkili yabancı hukukun maddi hukuk kurallarının yorumundan ibaret olup yabancı hukukun uygulanması konusuna ait bir problem teşkil etmektedir, Nomer, s.99. 39 Lorenzen (Qualification, classification, or characterization), s. 758.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1