379 TBB Dergisi 2024 (172) Ayşenaz ÖZTÜRK kun genel ilkeleri, lex mercatoria, UNIDROIT ilkeleri66 vb.) uyuşmazlığın esasına uygulanacak hukuk olarak seçebilir.67 Hakemler de hukuk seçiminin yokluğu halinde tahkim yerinin kanunlar ihtilâfı kurallarını dikkate almadan, uygun gördükleri bir kanunlar ihtilâfı kuralı uyarınca yetkili olan hukuku68 veya herhangi bir kanunlar ihtilâfı kuralına başvurmaksızın uygun gördükleri bir maddi hukuku doğrudan uygulayabilir.69 66 Uluslararası Ticari Sözleşmeler için UNIDROIT İlkeleri (UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts), Türkçe güncel metin için bkz. https:// www.unidroit.org/wp-content/uploads/2021/06/Unidroit-Principles-2016Turkish-bl.pdf 67 Born, s.2966-2983; Sibel Özel, Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri, Legal Yayıncılık, İstanbul 2008, s. 124-125; UNCITRAL (United Nations Commission On International Trade Law, Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu) Model Kanunu m. 28(1)’de, hakem heyetinin uyuşmazlığı tarafların seçtiği hukuk kuralı (rule of law) uyarınca karara bağlayacağı düzenlenmiştir. 68 UNCITRAL Tahkim Kuralları m. 33(1) uyarınca hakem heyeti uyuşmazlığın esasına tarafların seçtiği hukuku, böyle bir hukuk seçimi yoksa uygulanabilir gördüğü kanunlar ihtilâfı kuralı uyarınca tayin edilen hukuku uygular. UNCITRAL Model Kanunu m. 28(2)’de UNCITRAL Tahkim Kurallarıyla paralel olarak taraflarca hukuk seçimi yapılmadığında, hakem heyetinin uygun gördüğü kanunlar ihtilâfı kuralları uyarınca yetkili hukuku uygulayacağı düzenlemiştir. UNCITRAL Model Kanunu m. 28(2) hakemlerin ilk fıkradan farklı olarak “hukuk kuralını” değil “hukuku” (law) uygulayacakları düzenlenmiştir. İki fıkra arasındaki bu farklılık, tarafların hukuk seçimi yapmadığı hallerde, hakem heyetinin ulusal olmayan hukuk kurallarını uygulayıp uygulayamayacağı konusunda tartışma yaratmıştır, Born, s.2840. 69 Milletlerarası Ticaret Odası (International Chamber of Commerce, “ICC”) Tahkim Kuralları m. 17(1) uyarınca taraflar hakem heyetinin uyuşmazlığın esasına uygulayacağı kuralları serbestçe kararlaştırabilirler. Böyle bir seçimin olmadığı hallerde hakem heyeti uyuşmazlığa uygun gördüğü hukuk kurallarını uygulayabilir. İsviçre Uluslararası Tahkim Kuralları (Swiss Rules of International Arbitration) m. 22(1) uyarınca hakem heyeti uyuşmazlığı tarafların seçtiği hukuk veya hukuk kuralları uyarınca, böyle bir seçim yapılmamışsa, uyuşmazlık ile en sıkı ilişkili gördüğü hukuk veya hukuk kuralları uyarınca çözecektir. Amerikan Tahkim Birliği (American Arbitration Association) Tahkim Kuralları m. 28 uyarınca hakem heyeti taraflarca uyuşmazlığın esasına uygulanmak üzere seçilen hukuk veya hukuk kurallarını uygulayacaktır. Tarafların böyle bir seçim yapmaması halinde, hakem heyeti uygulanabilir olduğuna karar verdiği hukuku veya hukuk kurallarını uygulayacaktır; Born, s. 2842; Özel, s. 131 vd.;Veijo Heiskannen, “And/Or: The Problem of Qualification in International Arbitration”, The Journal of London Court of International Arbitration, 26, 4, 2010, s.451.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1