107 TBB Dergisi 2024 (173) Enes KETHÜDA kamu gücünün keyfi tasarruflarına karşı koruma işlevi görmektedir. Buna karşılık güncel bakış açısı, tüm insan haklarının devlete olumsuz ödevlerin yanı sıra olumlu ödevler yüklediğini göstermektedir.36 Ayrıca insan haklarının karmaşık ve birbirine bağımlı yapısı taraf devletlere her bir hak bakımından hak kategorilerinin sınırlarını aşan çeşitli yükümlülükler getirmektedir. Bu durumun bir sonucu olarak Sözleşme’de yer alan klasik hakların etkili bir biçimde korunması taraf devletlere sosyoekonomik alana taşan, negatif ve pozitif bazı ödevler yükleyebilmektedir.37 Nitekim Mahkeme ilk kez Airey kararında Sözleşme’nin klasik haklar belgesi olduğunu ancak haklar arasında su geçirmez ayrımların bulunmadığını vurgulamıştır: “Öte yandan Sözleşme, günümüz koşulları ışığında yorumlanmalıdır ve ele aldığı alanlarla ilgili olarak bireyi gerçek ve pratik bir şekilde korumak için tasarlanmıştır. Sözleşme, esasen medeni ve siyasi hakları ortaya koyarken, bunların birçoğunun sosyal veya ekonomik nitelikte yansımaları vardır. Bu nedenle Mahkeme, tıpkı Komisyon gibi, Sözleşme’nin bir yorumunun sosyal ve ekonomik haklar alanına uzanabileceği gerçeğinin, böyle bir yoruma karşı belirleyici bir faktör olmaması gerektiğini düşünmektedir; bu alanı Sözleşme’nin kapsadığı alandan ayıran su geçirmez bir ayrım yoktur.”.38 Mahkeme 1950 yılında kabul edilen Sözleşme’nin esasen klasik haklarla sosyal haklar arasında ayrım yapma fikrini benimsediğini kabul etmekteyse de haklar arasındaki karşılıklı bağımlılık ve geçirgenlik ilişkisinin mutlak bir ayrıma izin vermediğini vurgulamaktadır.39 36 Henry Shue, Basic Rights: Basic Rights: Subsistence, Affluence and U.S. Foreign Policy, New Jersey: Princeton University Press, 1980, ss. 51–53. 37 Bu konuya dair bazı eserler için bkz. Koch, Human Rights as Indivisible Rights: The Protection of Socio-Economic Demands under the European Convention on Human Rights; Ingrid Leijten, Core Socio-Economic Rights and the European Court of Human Rights, Cambridge: Cambridge University Press, 2018; Eva Brems, “Indirect Protection of Social Rights by the European Court of Human Rights”, Exploring Social Rights: Between Theory and Practice, ed. Daphne Barak-Erez, Aeyal M. Gross, Portland: Hart Publishing, 2007, ss. 135–67;; Colin Warbrick, “Economic and Social Interests and the European Convention on Human Rights”, Economic, Social, and Cultural Rights in Action, ed. Mashood Baderin, Robert McCorquodale, Oxford: Oxford Academic, 2007, ss. 241–256. 38 Airey/İrlanda, B. No: 6289/73, 9/10/1979, § 26. 39 Beeler/İsviçre, B. No: 78630/12, 11/10/2022, §§ 50-52.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1