109 TBB Dergisi 2024 (173) Enes KETHÜDA “Ancak Mahkeme, üye devletlerin bu tutumuna, Hükûmet tarafından da kabul edildiği üzere, Avrupa Sosyal Şartı mekanizmasını güçlendirme isteğinin eşlik ettiğini gözlemlemektedir. Mahkeme bunu, Sözleşmeci Devletler arasında ekonomik ve sosyal hakların desteklenmesi konusunda bir uzlaşmanın varlığını destekleyen bir argüman olarak görmektedir. Mahkeme, Sözleşme hükümlerini yorumlarken Sözleşmeci devletlerin bu genel isteğini dikkate almaktan kaçınmamaktadır.”.50 Neticede Airey kararında temelleri atılan dolaylı koruma yaklaşımı sonraki yıllarda pek çok sosyoekonomik çıkarın Sözleşme kapsamında serpilmesine yol açmıştır. Söz gelimi sağlık hakkı, fiziksel ve zihinsel bütünlükle ilgili haklar olan; yaşama hakkı,51 işkence ve kötü muamele yasağı52 ve özel yaşama ve aile yaşamına saygı hakkı53 kapsamında gündeme gelmiştir. Çalışma hakkı, başta özel yaşama ve aile yaşamına saygı hakkı54 olmak üzere adil yargılanma hakkı,55 ayrımcılık yasağı56 gibi Sözleşmesel haklar kapsamında koruma görmüştür. Yine barınma hakkı, çoğunlukla özel yaşama ve aile yaşamına saygı hakkı57 kapsamında olmak üzere Sözleşme çerçevesinde gündeme gelebilmiştir. 2. Anayasa Kapsamında Bireysel başvuru usulü ilk defa 2010 yılında yapılan değişiklikle Anayasa’ya dahil edilmiştir. Anayasa’nın 148. maddesi bireysel başvuru hakkını Anayasa ve İHAS’ta yer alan ortak hak ve özgürlüklerle sınırlı tutmuştur.58 “Ortak alan” koşulunun sonucu olarak bireysel başvuru hakkı, Sözleşme’de yer alan klasik haklarla sınırlı kalmış, Anayasa’nın 41 vd. maddelerinde yer alan sosyal ve ekonomik haklar 50 Demir ve Baykara/Türkiye, B. No: 34503/97, 12/11/2008, § 84. 51 Nencheva ve diğerleri/Bulgaristan, B. No: 48609/06, 18/06/2013. 52 M.S.S./Belçika ve Yunanistan. 53 Jivan/Romanya, B. No: 62250/19, 08/02/2022. 54 Denisov/Ukrayna, B. No: 76639/11, 25/09/2018, §§ 115. 55 Pişkin/Türkiye, B. No: 33399/18, 25/12/2020. 56 Mile Novaković/Hırvatistan, B. No: 73544/14, 17/12/2020. 57 Yordanova ve diğerleri/Bulgaristan, B. No: 25446/06, 24/04/2012; Marzari/İtalya, B. No: 36448/97, 04/05/1999. 58 “Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.”.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1