121 TBB Dergisi 2024 (173) Enes KETHÜDA B. Mülkiyet Hakkı İnsan hakları, öznelerinin fiziksel ve zihinsel bütünlük, hareket serbestisi, özerklik, mahremiyet, aile yaşamı gibi çeşitli menfaatlerini korumaktadır. İHAS’a Ek 1 No.lu Protokol’ün birinci, Anayasa’nın 35. maddesinde yer alan mülkiyet hakkıysa esasen ekonomik menfaatleri korumaktadır. Ancak söz konusu hükümler kural olarak her türlü ekonomik değeri değil var olan mülkiyeti veya en azından meşru beklenti düzeyine ulaşmış ekonomik menfaatleri konu edinir.108 Mülkiyet kavramı iç hukukta yer alan tanımlamalardan bağımsız bir anlam ifade etmekte ve böylece taşınır ve taşınmaz birçok klasik malvarlığının yanında, lisans, hisse, patent gibi modern çağın doğurduğu pek çok ekonomik değeri kapsamaktadır.109 Klasik yaklaşıma göre sosyal haklarla mülkiyet hakkı arasında esasen bir zıtlık ilişkisi vardır. Zira sosyal hakların finansman yöntemi çoğu zaman mülkiyet hakkına müdahale oluşturur ve sosyal adalet idealiyle onun yansıması olan sosyal haklar esasen var olan toplam mülkiyetin adil bir şekilde dağıtılmasıyla yakından ilgilidir.110 Buna karşılık haklar arası geçirgenlik ilişkisinin karmaşık doğası paradoksal bir biçimde sosyal hakları mülkiyet hakkı kapsamında korunabilir hâle getirmektedir. Nitekim İHAM ve Anayasa Mahkemesi diğer bazı sosyal hakların yanı sıra sosyal güvenlik hakkını mülkiyet hakkı kapsamında dolaylı olarak korunabilir bulmaktadır. Zira sosyal güvenlik hakkının öznelerine vadettiği ödenekler, mülkiyet hakkının temel ölçütü olan ekonomik değerin varlığı koşulunu sağlayabilmektedir. Böylece hak öznelerinin sosyal güvenlik pozisyonundan kaynaklanan aylık, gelir ve ödenek gibi maddi menfaatleri, mülkiyet hakkı kapsamında bireysel başvurunun konusu olabilmektedir.111 108 Pieter van Dijk vd., Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, 4. Baskı Antwerpen-Oxford: Intersentia, 2006, s. 685 vd. 109 Bernadette Rainey, Elizabeth Wicks, Clarev Ovey, The European Convention on Human Rights, 7. Baskı Oxford: Oxford University Press, 2017, ss. 547–48. 110 Jack Donelly, Universal Human Rights In Theory and Practice, 3. Baskı, New York: Cornelll University Press, 2013, s. 44. 111 H. Burak Gemalmaz, Mülkiyet Hakkı: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi - 6, Ankara: MRK Yayıncılık, 2018, ss. 42, 85 vd; M. Gözde Atasayan, Sosyal Hakların Yargısallaştırılması, İstanbul: Aristo Yayınevi, 2023, ss. 51–52; Yolcu, ss. 370-374.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1