123 TBB Dergisi 2024 (173) Enes KETHÜDA Prime dayalı sosyal güvenlik ödemeleriyle bağlantılı olan Gaygusuz kararının ardından Mahkeme, Stec ve diğerleri/Birleşik Krallık kararında dinamik ve otonom bir yorumla adil yargılanma hakkı kapsamındaki medeni hak ve yükümlülüklere dair yaklaşımına paralel bir tutumla önceki tavrını değiştirerek prime dayanmayan sosyal güvenlik ödemelerini de mülkiyet hakkı kapsamında görmeye başlamıştır116. Stec kararından sonra Mahkemenin sosyal güvenlik hakkı kapsamındaki içtihadı gelişmiş ve daha önce mülkiyet hakkıyla ilişkilendirilmesi pek mümkün olmayan pek çok mesele bu kapsamda görülmüştür.117 Söz gelişi Sovyet rejimi sonrasında vatansız kalan hak öznelerinin Sovyet Rusya dönemindeki çalışmalarının katkıya dayanmayan emekli maaşı için esas alınmaması,118 mahkûm olarak çalıştırılanların emeklilik sisteminin dışında kalması,119 sosyal yardımların hak kazanma tarihinden sonra getirilen yeni kriterler sebebiyle120 sonlandırılması veya ölçüsüz bir biçimde azaltılması,121 kıdem tazminatından yüksek oranlarda vergi alınması122 gibi karmaşık sosyoekonomik meseleler mülkiyet hakkı kapsamında görülebilmektedir. Üstelik Mahkeme bu kararların önemli bir kısmında, başvurucunun sosyoekonomik koşullarına ölçülülük testi bakımından önem atfetmektedir.123 Öte yandan sosyoekonomik politikalarla ilgili olan bu davalarda Mahkeme, kamu kaynaklarının mali bakımdan sınırlılığını dikkate alarak taraf devletlere geniş bir takdir alanı tanıma eğiliminde olmuştur. Söz gelimi yasal zeminin kamu yararı lehine değiştirilmesinin bir sonucu olarak sosyal güvenlik ödemelerinin ölçülü bir biçimde azal116 Stec ve diğerleri/Birleşik Krallık, §§ 49-50. 117 Ingrid Leijten, “From Stec to Valkov: Possessions and Margins in the Social Security Case Law of the European Court of Human Rights”, Human Rights Law Review, 2013, C. 13, S. 2, s. 321 vd. 118 Andrejeva/Latvia, B. No: 55707/00, 11/07/2006. 119 Stummer/Avusturya, B. No: 37452/02, 11/10/2007. 120 Buna karşın hak öznelerinin kendi iradeleriyle yasal koşulları yerine getirmediği veya getirmeyi bıraktığı durumlarda mülkiyet hakkının varlığından söz edilemez. (P.C./İrlanda, B. No: 26922/19, 01/09/2022, §§ 46-47.). 121 Bkz. Bélané Nagy/Macaristan, B. No: 53080/13, 10/02/2015, §§ 80 vd. 122 N.K.M./Macaristan, B. No: 66529/11, 14/05/2013. 123 Söz gelimi kıdem tazminatından yüksek oranda vergi alınmasıyla ilgili bir ihlal kararında başvurucunun işsiz olduğu zorlu bir dönemden geçmesine önem atfetmiştir. (N.K.M./Macaristan, § 70.).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1