124 Sosyal Güvenlik Hakkının Bireysel Başvuru Yoluna Konu Edilebilirliği tılması çoğunlukla yetkili makamların takdir alanında görülmüştür124. Özellikle de ekonomik kriz dönemlerinde mali durumu onarmak için uygulanan kemer sıkma tedbirleri kapsamında gerçekleştirilen ölçülü kesintiler konusunda taraf devletler oldukça geniş bir takdir alanından yararlanmaktadır. Bu kapsamda gerçekleştirilen ücret, sosyal yardım, ikramiye ve emeklilik maaşlarının azaltılması gibi tedbirler Mahkeme tarafından meşru ve ölçülü bulunmuştur.125 Buna karşılık sosyoekonomik konulardaki geniş takdir marjı, Mahkemenin denetim yetkisinden feragat ettiği anlamına gelmemektedir. Mahkeme birçok davada taraf devletin sosyal güvenlik alanında kendisine tanınan marjı aştığı sonucuna varmıştır. Özellikle de geçiş dönemi dahi belirlemeden öngörülemez yasal değişikliklerle ya da uygulamalarla sosyal güvenlik ödemelerinin orantısız bir biçimde azaltılması, kesilmesi, iadesinin istenmesi gibi hak öznelerine aşırı külfet yükleyen ve muhataplarının sosyoekonomik koşullarını görmezden gelen müdahaleler ihlalle sonuçlanabilmektedir.126 Söz gelimi Mahkeme, ölüm aylığı konusundaki yeni düzenlemenin başvurucunun hakkını anlamsız kılacak şekilde ani ve öngörülemez bir biçimde yürürlüğe girmesini,127 başvurucunun engellik aylığının orantısız ve öngörülemez bir biçimde tamamen kesilmesini,128 hatalı olarak ödenen işsizlik ödeneklerinin başvurucunun içinde bulunduğu zorlu sosyoekonomik koşullar dikkate alınmadan, iyi yönetişim ilkesine aykırı bir biçimde, yasal faiziyle birlikte ve yüksek tutarlı 124 Žegarac/Sırbistan, B. No: 54805/15 ve diğerleri, 17/01/2023, §§ 82 vd. ESKHK de sosyal güvenlik ödeneklerinin azaltılması konusunda benzer bir yaklaşım sergilemektedir. Miguel Angel Lopez Rodriguez/İspanya kararında Komite başvurucunun almakta olduğu ödeneğinin cezaevinde aldığı bakım ölçüsünde azaltılmasını kendisi ve ailesinin geçim olanakları üzerinde ciddi bir etkisi olmaması gerekçesiyle Sözleşme’ye uygun bulmuştur. Bkz. CESCR, Miguel Angel Lopez Rodri/ Spain, Appl. No. 1/2013, 4/3/2016. Kararın Türkçe çevirisi için bkz. Şirin, Armutcuoğlu, ss. 59-87. 125 Jernej L. Černič, “The European Court of Human Rights, Rule of Law and SocioEconomic Rights in Times of Crises”, Hague Journal on the Rule of Law, 2016, C. 8, S. 2, ss. 239–40; Fedulov/Rusya, B. No: 53068/08, 08/10/2019, § 77; Žegarac/ Sırbistan. 126 Atasayan, s. 55. 127 Valverde Digon/İspanya, B. No: 22386/19, 26/01/2023. 128 Bélané Nagy/Macaristan.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1