135 TBB Dergisi 2024 (173) Enes KETHÜDA günlük yaşamlarının temel yönlerini biçimlendirecek bir etkiye sahip olmamasını, ödeneğin verilmediği dönemin oldukça kısa sürmesini, aile birliğinin olumsuz yönde etkilenmemesini ve taraf devletin başvuruculara diğer araçlarla maddi destek vermesini dikkate almıştır.173 Özel yaşama ve aile yaşamına saygı hakkıyla sosyal güvenlik hakkı arasındaki ilişki, AYM’nin kararlarına da yansımıştır. Mahkemenin İHAM içtihadına da atıf yaparak benimsediği yaklaşıma göre özel yaşama ve aile yaşamına saygı hakkı174 hiç kimseye belirli bir yaşam standardı ve sosyal ödeme sağlanmasını garanti etmez. Ancak böyle bir ödenek bir kere tanındıktan sonra yetkili makamlar bu hakkı, özünden yoksun bırakacak kadar sınırlandıramazlar.175 Ne var ki Mahkemenin bu örtüşmeye dair kararları İHAM ile kıyaslandığında oldukça sınırlı sayıda kalmaktadır. Ulaşılan toplam üç karardan ilki olan ve başvurucunun resmî evliliği olmaması nedeniyle dul aylığından yararlanamamaktan yakındığı Vecide Ayyıldız başvurusu, başvurucunun ölümü nedeniyle düşme kararıyla sonuçlanmıştır.176 Vazife malullüğü aylığının yükseltilmesi talebinin reddedilmesi nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkı ile adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkin olan Emre Bayram davasındaysa Mahkeme şikâyetlerin yeterince temellendirilmediğinden bahisle açıkça dayanaktan yoksunluk kararı vermiştir.177 173 X ve diğerleri/İrlanda, B. No: 23851/20, 24360/20, 22/06/2023, §§ 71 vd. 174 İHAS’ın sekizinci maddesinde yer alan bu hak Anayasa’da farklı maddelere yayılmıştır. Genel hatlarıyla ifade etmek gerekirse özel yaşama saygı hakkı Anayasa’nın 17. maddesinde yer alan maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme ve 20. maddesinde yer alan özel hayatın gizliliği hakları kapsamında korunmaktadır. Sekizinci maddenin diğer unsurlarından aile yaşamı, esasen Anayasa’nın 20. maddesinde; konuta saygı hakkı, 21. maddesinde ve haberleşmeye saygı hakkı 22. maddesinde yer almaktadır. Bu konuda daha detaylı bir inceleme ve karşılaştırmalı bir tablo için bkz. Gülay Arslan Öncü, “Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, ed. Sibel İnceoğlu, İstanbul: Şen Matbaa, 2013, s. 332. Benzer bir karşılaştırma yapan AYM kararı için bkz. Hüseyin Tunç Karlık ve Zahide Şadan Karluk, B. No: 2013/6587, 24/3/2016, § 41. 175 Devrim Alyüz, B. No: 2017/40383, 16/9/2020, § 35 vd. 176 Vecide Ayyıldız, B. No: 2014/5841, 5/4/2018. Benzer vakalarda İHAM taraf devletlere bu tür evliliklerin sosyoekonomik sonuçları bakımından geniş bir takdir alanı tanımaktadır (Şerife Yiğit/Türkiye, §§ 93-103.). 177 Emre Bayram, B. No: 2019/40656, 22/2/2022, § 27.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1