143 TBB Dergisi 2024 (173) Enes KETHÜDA letlerin kanunlarında kabul ettiği sosyal hakların Sözleşme kapsamında korunmasına imkân tanıması bakımından önemlidir.212 Böylece sosyal güvenlik hakkına ilişkin ayrımcı muameleler, Sözleşme’deki diğer haklarla herhangi bir bağı olmasa dahi ayrımcılık yasağı bakımından ele alınabilecektir. Nitekim yakın tarihli Moraru ve Marin/Romanya kararı çalışma ve sosyal güvenlik haklarını genel ayrımcılık yasağı kapsamında ele almıştır. Kadın başvurucuların erkeklerden daha önce emekli olmak zorunda kalmaktan yakındığı davada Mahkeme, ekonomik veya sosyal strateji konularındaki geniş marja rağmen mevcut düzenlemenin cinsiyet rollerine ilişkin basmakalıp bir görüşü sürdürdüğünü ve kadınların mesleki kariyer konusundaki arzularını göz ardı ettiğini tespit ederek ihlal sonucuna ulaşmıştır.213 Bu kararın da ortaya koyduğu üzere söz konusu hüküm, sosyal hakların ve sosyal güvenlik hakkının İHAS kapsamında yargılanabilirliği bakımından önemli bir potansiyel barındırır. Buna karşılık oldukça uzun bir zaman önce yürürlüğe girmesine rağmen pek çok büyük Sözleşmeci devlet bu protokolü hâlâ onaylamamıştır.214 Dahası bununla bağlantılı olarak Mahkemenin Protokol’e ilişkin içtihadı oldukça zayıftır.215 Dolayısıyla genel ayrımcılık yasağı hükmünün etkili ve anlamlı bir biçimde uygulanabilmesi için hâlâ uzun bir zamana ihtiyaç var gibi görünmektedir. Anayasa’nın 10. maddesinde yer alan ayrımcılık yasağı, tıpkı 12 No.lu Protokol’de olduğu gibi özerk bir hak ve ilke olarak ele alınmıştır. Diğer bir ifadeyle Anayasa’da yer alan ayrımcılık yasağı, yalnızca Anayasa’daki haklar kapsamına girenleri değil her türlü menfaati kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.216 Buna karşılık AYM bireysel başvuru davalarında Anayasa’nın 148. maddesindeki ortak alan hükmünü ayrımcılık yasağı bakımından dar bir biçimde yorumlamaktadır: 212 Leijten, “Social Security as a Human Rights Issue in Europe – Ramaer and Van Willigen and the Development of Property Protection and Non Discrimination under the ECHR”, s. 187; Karan, “Sosyal Hakların Güçlendirilmesi Açısından Bir İmkan: ‘Bütüncül Yaklaşım’”, ss. 53–54. 213 Moraru ve Marin/Romanya, B. No: 53282/18 ve 31428/20, 20/12/2022, §§ 117 vd. 214 Council of Europe, “Chart of signatures and ratifications of Treaty 177”, https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=signatures-bytreaty&treatynum=177 (22/11/2023). 215 Dahlberg, s. 257. 216 Ulaş Karan, Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017, s. 182.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1