233 TBB Dergisi 2024 (173) İlknur DENİZ Bu kapsamda yasal önalım hakkının kullanılmasını gerekli kılan sebepler; paydaşlar arasındaki mahremiyet ilişkisi dikkate alınarak paylı mülkiyet birliğine üçüncü kişilerin girmesini önlemek, kullanışlı olmayan paylı mülkiyet ilişkisini ortadan kaldırmak ve arazilerin çok fazla bölünmesini engellemektir.9 Çok fazla paya bölünmüş ve paydaşlar arasında yabancıların bulunduğu bir taşınmaz mülkiyetinin verimli kullanılabileceği ve uzun ömürlü olabileceği söylenemez.10 Bu sebeple kanun koyucu tarafından paylı mülkiyete tabi taşınmazlarda önalım hakkı tanınır. Yasal önalım hakkının tanınmasında yalnızca belirli kişilerin değil kamunun da menfaatinin olduğu kabul edilmektedir.11 Önalım hukuki nitelik itibariyle; kanundan doğan, eşyaya bağlı, yenilik doğuran dava ile kullanılan haktır.12 Yenilik doğuran haklar; hak sahibine tek taraflı irade beyanı ile bir sonuç ortaya çıkarma yetkisi verirken, hakkın muhatabına da ortaya çıkan sonuca katlanma yükümlülüğü getirmektedir.13 Bu yönüyle önalım hakkı da; önalım hakkı sahibine bu hakkı kullanarak payın maliki olma yetkisi verirken, önalım yükümlüsüne de önalım hakkının kullanılması ile ortaya çıkacak sonuçlara katlanma yükümlülüğü getirmektedir.14 B. Önalım Hakkınınkullanılması İçin Gerekli Şartlar Önalım hakkının kullanılabilmesi için bazı şartların gerçekleşmiş olması gerekmektedir: Paylı mülkiyet konusu bir taşınmaz olmalı, söz konusu bu taşınmaz üzerinde önalım olayı gerçekleşmeli, pay üçüncü kişiye satılmış olmalı ve bu hak, hak sahibi olan paydaş tarafından dava yoluyla kullanılmalıdır. 1. Paylı Mülkiyet Konusu Bir Taşınmaz Olması Yasal önalım hakkı ancak paylı mülkiyete tabi taşınmazlarda söz konusu olabilir, taşınır mallar ile elbirliği mülkiyetinin söz konusu ol9 Mehmet Ayan, Eşya Hukuku, İstanbul, 2020, s.461. 10 Suata, s.23. 11 Akıntürk, s.553. 12 Eren, s.408; Eren, Önalım Hakkı, s. 106-107; Akıntürk, s.553. 13 Ayrıntılı bilgi için bkz: Kırkbeşoğlu, s.21 vd. 14 Kırkbeşoğlu, s.21.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1