235 TBB Dergisi 2024 (173) İlknur DENİZ Taşınmazın, paylaşılması neticesinde mirasçılardan birine özgülenmesi, bağışlama, cebri artırma yoluyla satışı, kamu hizmetinin yerine getirilmesi ve buna benzer amaçlarla edilmesi gibi işlemler önalım olayı niteliğinde değildir.24 Yasal önalım hakkı, taşınmaz üzerinde paylı mülkiyet ilişkisinin kurulması ile aynı anda ve kendiliğinden kanundan doğmaktadır.25 Paylı mülkiyet ilişkisine konu payın satışı yani önalım olayı ile önalım hakkının kullanılması gündeme gelmektedir.26 Bu itibarla önalım hakkının doğumu paylı mülkiyet ilişkisinin kurulmasına, önalım hakkının kullanılması ise paylı mülkiyet konusu payın satılmasına bağlıdır. Önalım hakkının kullanılmasına olanak veren satış, geçerli ve kanundaki şartlara uygun olmalıdır.27 Resmi şekle aykırı, muvazaalı ya da ehliyetsiz kişi tarafından yapılan veya içerik bakımından hukuka, ahlaka aykırı ya da konusu imkansız sözleşmeler geçerli satışa olanak vermediğinden bu gibi durumlarda önalım hakkı kullanılamaz.28 Sözleşmesel önalım hakkı ile ilgili TBK m.241 hükmü uyarınca “Önalım hakkı kullanıldıktan sonra satış sözleşmesi ortadan kaldırılırsa veya alıcının şahsından kaynaklanan sebeplerle onaylanamazsa, bu durum önalım hakkı sahibine karşı öne sürülemez”. Bu kapsamda önalım hakkının, satış sözleşmesinin feshedilmesinden etkilenmeyeceği ifade edilmektedir.29 Kanaatimizce sözleşmesel önalım hakkı için öngörülen bu hükmün yasal önalım hakkı bakımından da kıyasen uygulanması mümkündür. Dolayısıyla önalım hakkının kullanılmasından sonra satış sözleşmesinin feshedilmesi halinde önalım hakkı bu durumdan etkilenmez. 3. Payı Üçüncü Kişinin Satın Almış Olması TMK m.732 hükmü uyarınca; yasal önalım hakkı, paylı mülkiyetin konusu payın üçüncü kişilere tamamen veya kısmen satışı halinde söz 24 Eren, s.412; Kırkbeşoğlu, s.49; Akıntürk, s.554. 25 Eren, Önalım Hakkı, s.108. 26 Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 04.12.2015 Tarih, 2014/324 Esas ve 2015/2787 Karar sayılı Kararı, https://karararama.yargitay.gov.tr/ (e.t. 08.01.2022). 27 Muvazaa hususunda ayrıntılı açıklamalar için bkz: Akçaal, s.478-480. 28 Eren, Önalım Hakkı, s.111. 29 Suata, s.47.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1