251 TBB Dergisi 2024 (173) İlknur DENİZ 7255 sayılı Kanun’un md.20 hükmü ile yürürlükten kaldırılmıştır. Kanunun değişiklik gerekçesinde açıklandığı üzere söz konusu hükmün yürürlükten kaldırılmasının sebebi, tarımsal önalım hakkının kötüye kullanılması, tarım arazilerinin gerçek değerinin altında elde edilebilmesine olanak sağlamasıdır.98 Tarımsal bütünlüğün korunması amacıyla düzenlenmiş tarımsal önalım hakkının istenen yararı sağlamadığı ve çiftçilerin mağdur olmasına sebep olduğu ifade edilmiştir.99 Kanun’un değişiklik gerekçesinde de belirtildiği üzere tarımsal önalım hakkının düzenlenmesinin amacı tarımsal bütünlüğün sağlanmasıdır. Kanun koyucu tarafından söz konusu hükmün yürürlükten kaldırılmasının sebebi ise hakkın kötüye kullanılmış olmasıdır. Konumuz kapsamında kanun koyucunun yasal önalım hakkı tanımasındaki amacın ve kanun koyucunun bu husustaki iradesinin hangi yönde olduğunun daha iyi anlaşılması için çalışmamızda TKAKK mülga 8/İ/II hükmünün amacı ve bu hükümde tanınmış önalım hakkının şartlarına değinilir. Sınırdaş tarım arazi maliklerine önalım hakkı tanınmasındaki amaç; tarım arazilerinin büyütülmesi ve ekonomik olarak elde edilen faydanın arttırılması100 tarımsal arazilerin satış ve miras yoluyla küçülerek parçalanmaya devam etmesi neticesinde ekonomik verimlilik ve tarımsal üretimin düşmesinin engellenmesiydi. TKAKK m.8/İ/II hükmünün yürürlükte olduğu dönemde güdülen amaç; tarımsal işletme sayısını azaltıp büyüklüklerini arttırmak ve sınırdaş iki tarım arazinin birlikte ekilmesi ile araç-gereç, ürün toplama maliyetini azaltmak, üründen elde edilen kar oranını arttırmaktı. Bu kapsamda doktrindeki görüşe göre sınırdaş tarım arazi maliklerine tanınan önalım hakkı, satışa konu arazideki paydaşların önalım hakkını kullanmaması halinde söz konusu olabilirdi.101 TKAKK m.8/İ/II hükmünün gerekçesi incelendiğinde; TMK kapsamında önalım hakkına sahip olan paydaşların sahip oldukları bu yasal önalım hakkını kullanmaması halinde sınırdaş tarım arazi malikle98 Şebnem Akipek Öcal/Fahri Gürgenburan, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun Mülkiyet Hakkına Etkileri, Ankara, 2023, s.48. 99 Akipek Öcal/ Gürgenburan, s.48. 100 Şahin, s.909, Gökçe Canarslan, “Tarım Arazilerinin Satılması Halinde Sınırdaş Maliklerin Önalım Hakkı”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, C.6, S.1, s.s.1-18, s.5; Açıkgöz, s.44. 101 Şahin, s.909.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1