255 TBB Dergisi 2024 (173) İlknur DENİZ düyordu. Yasal ve tarımsal önalım haklarının ratio legis’leri ve bunları ihdas eden kanunların amaçları incelendiğinde, toprakları korumak, bölünmesini ve bu yolla küçülmesini engellemek, toprakların genişletilerek tarımdan alınan verimi arttırmak üstün gayeleriyle karşılaşılır. Kanun koyucunun iradesi bu yönde iken; kanunda düzenlenmemiş önalım engelinin yargı kararıyla yaratılması ratio legis’e saygısızlıktır ve kanun koyucunun iradesini yok saymaktır. Kanun koyucu sınırdaş tarım arazi maliklerine önalım hakkı tanıyarak tarım arazilerinin gerek satış, gerek miras yoluyla parçalanması ekonomik verimliliği olumsuz yönde etkilediğinden bu durumu engellemeyi amaçlamıştır.111 Söz konusu madde hükmü her ne kadar yürürlükten kaldırılmış olsa da TKAKK genel gerekçesinden de anlaşılacağı üzere kanun koyucunun iradesinin hala tarım arazilerinin bölünmesinin engellenmesi ve arazilerin büyütülmesidir Dolayısıyla tarım arazilerinde fiili taksim bulunduğu gerekçesiyle önalım davasının reddine karar verilmesinin her olay bakımından doğru olmadığı kanaatindeyiz. Her somut olay kendi koşulları içerisinde değerlendirilmeli, fiili taksimin varlığı halinde önalım davasının reddine karar verilmesi kural değil istisna olmalıdır. SONUÇ TMK m.732-734 hükümleri arasında düzenlenen yasal önalım hakkı; paylı mülkiyet ilişkisindeki paydaşlara, paylı mülkiyet konusu taşınmazdaki bir payın üçüncü bir kişiye satılması durumunda, payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak kapsamında paydaşlar, üçüncü kişiye satılan payı öncelikle satın alarak, paylı mülkiyet ilişkisine yabancıların girmesini önlemiş olurlar. Kanun koyucu tarafından önalım hakkı tanınması da zaten bu amaca hizmet etmektedir. Yasal önalım hakkı; paylı mülkiyet ilişkisine yabancıların girmesini önleyerek paydaşların aralarında çıkması muhtemel anlaşmazlıkların önüne geçmek, taşınmazın çok fazla bölünmesi engellemek amacıyla paydaşlara tanınmış haktır. Bu hak ile paydaş sayısını azaltarak paylı mülkiyet ilişkisini sona erdirmek ve taşınmaz üzerindeki mülkiyeti tek elde toplamak amaçlanmaktadır. 111 Yavuz/Açıkgöz, s.913.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1