303 TBB Dergisi 2024 (173) Sevgi BOZKURT YAŞAR Oy hakkının kullanılması, pay sahibinin şekli oy hakkı (formelles Stimmrecht) ve maddi oy hakkını (materielle Stimmrecht) içerir.10 Maddi oy hakkı genel olarak pay sahiplerinin genel kurul kararlarının alınmasına katılması ve şirket yönetim ve işleyişinde söz sahibi olabilmesi anlamını taşır. Kanuni veya esas sözleşmesel oy hakkı sınırlaması bulunmaması kaydıyla pay sahibi kendi adına oy kullanma hakkına sahiptir.11 Şekli oy hakkı (formelles Stimmrecht) ise, oy hakkının bir katılma hakkı olmasına dayanmaktadır ve pay sahibinin katılma hakkını kullanabilmesinin ön şartı niteliğini taşımaktadır. Esas sözleşmede öngörülen oylamaya katılma şartlarını yerine getiren ve oy kullanma hakkının bulunduğu şirkete karşı usulüne uygun olarak ortaya koyan kişinin şekli oy hakkını haiz olduğu kabul edilir.12 Kural olarak şekli oy hakkı, maddi olarak oy kullanma hakkına sahip olana aittir.13 Bu sebeple genel olarak şekli oy hakkı (formelles Stimmrecht) katılma hakkı olarak da anılır ve maddi oy hakkından bağımsız nitelikte değerlendirilir.14 Pay sahibinin oy hakkı aracılığı ile haiz olduğu etkinin kapsamı temelde iki unsur tarafından belirlenir. Bunlar oy hakkının maddi içeriği (gegenständlichen Umfang) ve oy gücüdür (Stimmkraft).15 Oy gücü 10 Schluep, s. 132. 11 Böckli, Aktienstimmrecht, s. 19 vd; Schluep, s. 132; ayrıca bkz.: Philippe Meyer, Der unabhängige Stimmrechtsvertreter im schweizerischen Aktienrecht, Dike Verlag, Zürich/St Gallen, 2007, s. 7. 12 Bu anlamda kanun ve esas sözleşmeye göre oylamaya katılma şartlarını yerine getiren herkes şekli oy kullanma hakkına sahiptir. Böckli, Aktienstimmrecht, s. 75; Schluep, s. 132. 13 Schluep, s. 132. 14 Katılma hakkı (Teilnahmerecht), genel kurulda pay sahipliği haklarının kullanılması için ön koşuldur. Hans-Peter Schaad, Basler Kommentar, Obligationenrecht II, Art.530-964 OR Art.1-6 SchlT AG Art.1-11 ÜBest Gmbh, Honsell/Vogt/Watter (Hrsg), 4. Aufl., Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2012, Art. 689, N. 14. Pay sahibi genel kurulda temsil yolu ile oy kullanma yolunu tercih ederse, şekli oy haklarını temsilciye bırakmış olur, ancak, maddi oy hakkı pay sahibinde kalır. Von Salis, Stimm-und des Vertretungsrechts, s. 43; 315 vd. 15 Christoph Pestalozzi, Mehrstimmrecht in Generalversammlung und Urabstimmung der Genosenschaft, Diss., Schulthess, Zürich, 1977, s. 9; Wolfgang Zöllner, Die Schranken mitgliedschafter Stimmrechts-macht bei den privatrechtlichen Personenverbänden, Beck, München, 1963, s. 97; Schleiffer, s. 49.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1