339 TBB Dergisi 2024 (173) Sevgi BOZKURT YAŞAR tılma oranında hak sahibi olma esasının uygulandığı ve nisbi eşitliğin söz konusu olduğu söylenebilir. Eşit işlem ilkesi, pay sahiplerine eşit şartlar altında eşit davranılmasını sağlamaktadır. Böylece ilke, haklı bir gerekçe olmaksızın pay sahiplerinin farklı muamele görmelerini engellemektedir. TTK m. 357’de “pay sahipleri eşit şartlarda eşit işleme tabi tutulurlar” düzenlemesi ile her türlü eşitsizlik değil, objektif kriterlere aykırı bir anlamda keyfi eşitsizlikler yasaklanmaktadır.148 Objektif nitelikte, haklı bir sebebe dayanmayan ve gerçekle bağdaşmayan davranışlar ise keyfi davranışlar olarak kabul edilir. Bu anlamda tüm pay sahiplerinin menfaati ve şirketin çıkarları doğrultusunda şirketin amacının gerçekleştirilmesi için kesinlikle gerekli olduğu sürece, sermayeye katılım düzeyine göre farklılaşma mümkündür.149 Farklılaşma objektif kriterlere dayandırılmalı ve keyfi olmamalıdır.150 Pay sahiplerine farklı işlem yapılması ve eşit olmayan muamele objektif değilse, şirketin veya bir bütün olarak pay sahiplerinin çıkarları ve şirketin amacını gerçekleştirmek için kesinlikle gerekli değilse, ilgili karar iptal edilebilir.151 Bu halde anonim şirketlerde oy hakkının kullanılmasının pay sahibinin kişisel niteliklerine bağlanması, kadınların, erkeklerin, yabancıların, reşit olmayan kişilerin, kamu haklarını kullanmaktan menedilen kişilerin oy haklarını sınırlandıran veya ortadan kaldıran esas sözleşme düzenlemeleri eşit işlem ilkesini ihlal eder.152 148 Meier-Hayoz/Forstmoser s. 456; Necla Akdağ Güney, “Anonim Şirketlerde Eşitlik İlkesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVIII, S. 3-4, Y. 2014, s. 122; Omağ, s. 5; Nomer, Eşit İşlem, s. 485; Erdem, s. 403. Her türlü eşitsizliğin yasaklanması şirketlerin hareket edemeyecek ve varlıklarını sürdüremeyecek hale gelmesine sebep verebilir. Akdağ Güney, Eşitlik İlkesi, s. 122; Karasu, Emredici Hükümler, s. 37; Yıldız, s. 88. 149 “Die vom Gesetz verlangte Gleichbehandlung gilt indessen nicht absolut, sondern nur relativ, indem davon abgewichen werden darf, soweit dies für die Verfolgung des Gesellschaftszweckes im Interesse der Gesamtheit aller Aktionäre unumgänglich notwendig ist” BGE 102 II 254 E. 1 s. 267. 150 Forstmoser/Meier-Hayoz/Nobel, § 39, Nr. 58; Şehirali Çelik (Kırca/Manavgat), Anonim Şirketler Hukuku C.I, s. 140; Huguenin Jacobs, s. 36. 151 Her ne kadar kanun, pay sahiplerine eşit olmayan muameleyi haklı göstermek için kullanılabilecek şirketin amacından (Gesellschaftszweck) söz etse de, çıkarların buna göre tartılması için şirket amacı yerine şirket menfaatinin (Gesellschaftsinteresse) kullanılması gerektiği doktrinde tartışmasızdır. Bu doğrultuda bkz.: Forstmoser/Meier-Hayoz/Nobel, § 25, N. 27. 152 Teoman, Yoksunluk, s.138; Yıldız, s. 102; Gökdemir Tamer, s. 461.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1