345 TBB Dergisi 2024 (173) Sevgi BOZKURT YAŞAR ca ilgili büyük pay sahiplerinin şirkete yönelik somut bir zarar verme riski olması durumunda verilmesi gerekecektir.176 Esas sözleşme değişikliği ile azami oy şartının düzenlenmesinde ayrıca orantılılık ilkesine uyulması gerekir. Orantılılık ilkesi177 başvurulan önlem ile ulaşılmak istenen amaç arasında olması gereken ölçüdür; araçla amacın ölçüsüz bir oran içinde bulunmaması anlamına gelmektedir.178 Orantılılık ilkesi çerçevesinde yapılan denetimde araç ile amaç arasında makul bir ilişkinin olup olmadığı değerlendirilir. Bu anlamda karşı karşıya gelen ve hukuken korunan iki değer arasında yapılan bir karşılaştırmadır ve özellikle bir normun, kişilere, diğer kişilerin hukuki alanında onlar aleyhine sonuç doğuracak bir hakkın kullanımına izin verdiği ancak bunun somut sınırlarını getirmediği alanlarda uygulama alanı bulur.179 Hakkın kullanılmasında, hakkın kullanılmasının sağlayacağı menfaat ile başkasına vereceği zarar arasında aşırı bir orantısızlık bulunmamalıdır. Bir eylemin bu ilkeyi ihlal etmemesi için alınacak önlemin şirketin amacı ile orantılı olması şarttır. Başka bir deyişle, araç ve amacın orantılılığı ile dikkate alınır.180 Bu sebeple ilgili karar ile şirketin elde edeceği yarar, azlığın bu karar sonucunda uğrayacağı zarara oranla 176 Kalss,s. 81; Von Salis, Stimm-und Vertretungsrechts, s. 106. 177 Doktrinde orantılılık ilkesinin iptal davalarında ayrıca inceleme konusu yapılıp yapılmayacağı hususu tartışmalıdır. Bu konuda olumsuz görüş orantılılık değerlendirmesi yaparken mahkemenin amaçsal inceleme de yaptığı ancak müstekar içtihatlara göre hakimin genel kurul kararlarının uygunluğunun veya amaca uygun olup olmadığının değerlendirilmesine imkan tanımadığı gerekçesine dayanmaktadır. İptal davasında hukuki incelemenin hukuka aykırılık olup olmadığı ile sınırlı olduğu mahkemenin kararın uygunluğunu inceleyemeyeceğine ilişkin bkz.: BGE 100 II 392 vd. 117 II 308 E.6a. Forstmoser/Meier-Hayoz/Nobel, §25, N. 59. Ancak nitelikli bir incelemenin yapılabileceği, bunun dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasaklarından kaynaklandığı kabul edilmektedir. Zira özellikle hakkın kötüye kullanılması yasağı çerçevesinde bir değerlendirmede, bir hakkın kullanılma amacı, hakkın kullanılmasının ilgili kişi üzerindeki etkisine göre belirlenmektedir. Amaç ve sonuç arasında nitelikli bir dengesizlik hukuka aykırıdır. Von Salis, Stimm-und des Vertretungsrechts, s. 20-21. 178 Süleyman Dost, “Uluslararası Hukukta Orantılılık İlkesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Aralık, 2018, s. 363. Ayrıca bkz.: Huguenin Jacobs, s. 39. 179 Gaye Burcu Yıldız, “Türk İş Hukukunda Orantılılık İlkesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, Özel S., 2013, s. 682-683; Mustafa Alp, “Ölçülülük İlkesinin Özel Hukuk ve İş Hukukunda Özellikle de Hizmet Akdinin Feshinde Uygulanması -Alman Hukukuna Göre-” Yasa Hukuk Dergisi, Ocak 1999, s. 1519. 180 Ayrıca bkz.: hakların sakınılarak kullanılması bakımından bkz.: Von Crone, §8, N. 47.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1