27 TBB Dergisi 2024 (173) Tolga ŞİRİN talebi üzerine yetkili Hâkimlik dosya üzerinden yaptığı inceleme sonunda adli kontrol tedbiri kapsamında başvurucunun konutunu terk etmeme yükümlülüğüne tabi tutulmasına karar vermiştir. Bu olayda AYM, gayet yerinde bir yaklaşımla, Anayasa m. 19/5’in yakalanıp gözaltına alınan kişinin soruşturma makamlarınca serbest bırakılmaması hâlinde en geç azami gözaltı süreleri içinde hâkim önüne çıkarılmasını emrettiğini hatırlatmış ve maddede geçen “hâkim önüne çıkarılır” ifadesini yorumlamıştır. AYM’ye göre bu ifade “hâkimliğin tutuklanması veya adli kontrol tedbir kapsamında konutunu terk etmeme yükümlülüğüne tabi tutulması istenen kişinin sorgusunu yapmasını ve hazırsa söz konusu kişinin müdafinin dinlenmesini gerektirir.”121 Bu olayda adli kontrol tedbirinin hâkim önüne çıkarılmadan verilmesi anılan hükme aykırı bulunmuştur. AYM’nin bu çıkarımının, söz konusu güvencenin yakalama ile gözaltı işlemlerinin yargısal denetiminin ötesinde ve suç isnadıyla karşı karşıya kalan kişiye gözaltı sürecinde kötü muameleye uğrama riskine karşı güvenceler açısından da hayli önem taşımaktadır. Bundan COVID-19 kapsamında dahi sapılmamış olması bu güvencenin mutlaklığının altının çizilmesi bakımından takdire şayandır. IV. YAKINLARINA BILDIRME HAKKI (MD. 19/6) Anayasa’nın m. 19/6 hükmünde “Kişinin yakalandığı veya tutuklandığı, yakınlarına derhal bildirilir.” biçiminde bir güvence vardır. Bu türden bir hüküm İHAS’ın 5’nci maddesinde yoktur. AYM, buradan hareketle bu hakkında “ortak koruma” alanında yer almadığı sonucuna varmakta ve bu yöndeki başvuruları konu yönünden yetkisizlik ile sonuçlandırmaktadır.122 Kanaatimizce bu yöndeki savlar; ya (i) hâkim hukuku resen inceler ilkesi uyarınca aile yaşamına saygı hakkı kapsamında incelenebilir ya da belki zorlama sayılabilecekse de (ii) İHAS m. 53’te yer alan “Bu Sözleşme’deki hiçbir düzenleme, yüksek Sözleşmeci tarafların hukuk düzeninde veya tarafı oldukları herhangi bir sözleşmede güvence altına alınan insan hak121 B.G., § 46. Tutuklama tedbirine başvurulmasında başvurucunun sorgusunun yapılması yönünden benzer değerlendirme için bkz. Emre Soncan, B. No: 2016/73490, 11/3/2020, § 56. 122 Osman Karaca, B. No: 2019/41752, 13/1/2021, § 80.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1